Kapela Svetog Pantelejmona — Belegiš

Kapela Svetog Pantelejmona u Belegišu
Kapela Svetog Pantelejmona u Belegišu

Kapela Svetog Pantelejmona nalazi se u ulici Vuka Karadžića bb na seoskom groblju u Belegišu, a podigao je belegiški sveštenik Spiridon Mauković sa suprugom Katicom. Temelji nove kuće i kapele na groblju su postavljeni 21. maja 1903. godine a njeno građenje je trajalo sve do 27. jula 1904. godine, kada je kapela završena i osvećena. Podaci o ktitorima i vremenu građenja kapele postoje uklesani na mermernoj ploči koja je ugrađena u unutrašnjost kapele na severnom zidu uz ikonostas. U kapeli na severnom zidu nalaze se dva portreta, paroha Spiridona Maukovića i supruge Katice. Ispod kapele je sazidana grobnica za sveštenika Maukovića i njegovu suprugu. Na južnoj strani kapele sa spoljašnje strane nalazi se druga mermerna ploča sa podacima ko počiva u ovoj kapeli, kada su se predstavili i sa koliko godina života. Za održavanje kapele Mauković je ostavio 15 jutara zemlje Pravoslavnoj crkvenoj opštini u Belegišu.

Unutrašnjost kapele-ikonostas
Unutrašnjost kapele-ikonostas

Ova kapela je jednobrodna građevina sa polukružnom oltarskom apsidom na istoku i zvonikom na zapadnoj strani. Fasade su horizontalno raščlanjene niskim soklom, uzanim frizom bez dekoracije i profilisanim potkrovnim vencem. Sokl je ojačan na mestima gde se nalaze pilastri. Vertikalno su fasade raščlanjene pilastrima koji idu od osnove i završavaju se ispod friza. Završetak pilastra čine profilisani kapiteli. Zvonik na zapadu je dvospratni ali je polovina prvog sprata sa tri strane u krovu. Zvonik se završava kupolom na kojoj se nalazi krst sa jabukom. Središnji deo zapadne fasade ispada u blagom rizalitetu. Po sredini se nalazi ulaz pravougaonog oblika sa profilisanim širokim okvirom podignut na dva stepenika.

Ktitori kapele
Ktitori kapele

Iznad ulaza je timpanon trouglastog oblika. Ikonostas kapele Svetog Pantelejmona na groblju Belegišu je radio Nikola Ivković i njegova radionica iz Novog Sada 1904. godine. Kapela svojom jednostavnoću i svedenom dekoracijom ukazuje na to da su ktitori svoje poslednje konačište zamislili kao nepretenciozno i skromno. Ova građevina skladnih proporcija sa jednospratnim tornjem nadvišenim lukovičstom kapom reprezent je epohe istoricizma koji se tih godina postepeno povlači iz srpskog crkvenog graditeljstva.

Kapela Svetog Pantelejmona u Belegišu
Kapela Svetog Pantelejmona u Belegišu

Na osnovu odluke Zavoda za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica, kapela Svetog Pantelejmona u Belegišu predstavlja evidentiranu nepokretnost.

Lit: Za tekst o kapeli korišćena je nepublikovana dokumentacija Zavoda za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica
Srđan Ercegan, Spomenica vladičanstva sremskog, Sremski Karlovci, 2014.
Zavod za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica, Uslovi i mere zaštite nepokretnog kulturnog nasleđa za potrebe izrade plana generalne regulacije naselja Belegiš,  Sremska Mitrovica, 2014.

Povezani tekstovi