ĐORĐE GLUMAC

Đorđe vitez Glumac (Georg Ritter von Glumac) rođen je 17. IV 1772.godine u Staroj Pazovi u Sremu, od oca Stojana i majke Cvete rođene Trkulja. Po izlasku iz više osnovne škole u Sremskoj Mitrovici 1. V 1788.godine počeo je da služi kod Petrovaradinskog graničnog puka kao kancelarijski praktikant. U tom svojstvu dodeljen je 1. VII 1788.godine Rumskoj armijskoj vojnoj bolnici gde je 1. I 1789. postao konačar. Po ukidanju ove bolnice 1. III 1791.godine došao je u 4. husarski puk barona Vecsey kao konačar a 1. X 1799.godine postao je računovođa kod Slavonskohrvatskog pograničnog husarskog puka. Po rasformiranju ovog puka dodeljen je 1. V 1802. godine 2. komisijskom puku nadvojvode Franca. Za ratnovojnog komisarskog oficira unapređen je 21. IX 1804.godine, 21. IX 1816. za ratnovojnog komesara, a 16. I 1829. godine za višeg ratnog komesara i referenta kod generalne komande u Transilvaniji. Zbog paralizovanja desne strane bio je prinuđen da se penzioniše 27. VI 1837.godine. Tom prilikom mu je njegovo carsko i kraljevsko apostolsko veličanstvo Ferdinand II za zasluge u raznim kategorijama i na osnovu 37 godina službovanja kod vojnoratnog komesariata, ostavio platu od 2000 forinti i dodeljen mu je mali krst Austrijskog carskog Leopoldovog ordena, a prema statutima blagoslovio ga proizvesti u riterski red austrijske države.

Istraživao i tekst napisao Milivoj Kovačević istraživač istorije Stare Pazove

JAN BLAZI

Jan Blazi rođen je u Staroj Pazovi 10.08.1783.godine, a bio je  sin seljaka – graničara Jana Blazija iz Stare Pazove.  Po završetku slovačke crkvene škole u Staroj Pazovi, nastavlja školovanje na gimnaziji , što je za to razdoblje bilo nešto izuzetno u našoj sredini , s obzirom na njegovo seljačko poreklo , jer u to vreme dalje školovanje su imali sinovi popova ili sitnih vlastelina, i pored toga bilo je finansijski zahtevno jer se studiralo u Slovačkoj – jer na tzv. Donjoj zemlji nisu postojale evangelističke gimanzije. Jan Blazi je pohađao poznatu gimnaziju u Banskoj Šćjavnici, ali gimnaziju završava bliže rodnoj grudi u Mađarskoj u Mezoberenjiju . Gimnazija u Mezoberenjiju je bila osnovana 1802 godine , i tu su predavali mnogi poznati pedagozi i stručnjaci tog vremena , od kojih je svakako najpoznatiji Ondrej Školka, koji je bio najzaslužniji za nastak ovog gimnazija, i ujedno je bio i predavačem i njegovim prvim rektorom. Kod ovog izuzetnog pedagoga dolazi na školovanje graničarski sin iz Stare Pazove Jan Blazi. Godine 1807.  Blazi uspešno završava gimnaziju u Mezoberenjiju, gde je bio poznat po svojoj marljivosti i izuzetnom talentu i intelektu. Godine 1808. dolazi u Bačku, u nemački Novi Vrbas, i postaje vaspitač sinova, cenjenog građanina i inspektora novovrbaske evangelističke crkve Slovaka Andreja Mokreho, kao i dva učenika iz susednog Feketića, koje je pripremao za studije na gimnaziji. Godine 1809. Blazi podučava već 15 učenika i tako u osnovi nastaje neka vrsta privatne škole. Bio je to težak posao za jednog vaspitača i učitelja. Jan Blazi je zamolio svog bivšeg profesora O. Školku, da mu pomogne u predavanjima u privatnoj školi. Kasnije im se pridružuju i drugi predavači, koji su predavali bez novčane nagrade- plate, koju je jedini dobijao Blazi i to u visini od 200 zlatnika godišnje. Pre odlaska Blazija u Kulpin (u septembru 1812. godine), školu je pohađalo 49 učenika i postepeno iz nje je izrasla niža evangelistička gimnazija 1822. godine bač-sremskog seniorata evangelističke a.v crkve. Zašto je Blazi napustio Novi Vrbas i prešao u Kulpin? Ne znamo, ali jedno je sigurno, škola u Kulpinu je dobila novog i izuzetno dobrog učitelja, ali njegovi pedagoški kvaliteti i iskustvo nisu mogli da se iskažu u punom svetlu u jednoj seoskoj školi. Njegova primanja su bila sledeća: u gotovini 70 zlatnika, 40 bratislavskih mera pšenice, rod od sa polovine sesije školske zemlje, 30 krajcara od sahrane, deo primanja od pričesti, koleda, ofera itd. Imao je konforan stan, učio je otprilike 50 učenika i to poznavanje slova, čitanje, pisanje, veronauku, etiku, i mnoge druge. Školska godina je trajala preko zime i bio je takođe i letom u Kulpinu- pomoćnik petrovačkog sveštenika Ondreja Sćehlu  sve do 1818. godine a posle njegove smrti i pomoćnik njegova sina Jana Sćehlu do 1821.godine kada Kulpin prestaje biti filija petrovačke crkve i dobija svog evangelističkog sveštenika i postaje samostalna crkvena opština.U to vreme Kulpin je uključen u jedan širi kontekst slovačkih i slavenskih narodnoprosvetiteljskih kulturnih pokreta, i to ne samo zahvaljujući svojoj inteligenciji, Jurajovi Rohonjovi i Janovi Blazimu, ali zaslugama plemićke porodice Stratimirović, kod koje su u Kulpinu kao vaspitači njihove dece boravili Jozef Škulteti, Pavel Jozef Šafarik, Mihal Godra. Ovako vredne posete sigurno su obogaćivale duh i intelekt graničarskog sina iz Stare Pazove. Ali sudbina mu nije bila naklonjena. Godina 1836. donela je mnogo tuge u našim krajevima. Velika epidemija kolere nije zaobišla ni Kulpin. U njenom smrtonosnom naletu, žrtva postaje i Blazi, koji umire 6. septembra 1836. godine, posle skoro četvrtvekovnog činstvovanja u Kulpinu. Tako je završen životni put malog graničarskog sina, koji se vinuo do zvezdanih visina.

Istraživao i tekst napisao profesor istorije Jaroslav Miklovic iz Stare Pazove

EVGENIJE JOVANOVIĆ

Episkop gornjokarlovački Evgenije je rođen kao Jeftimije Jovanović 19.02.1802.godine u sremskom selu Golubinci od roditelja Gligorija i Angeline rođene Bošnjaković. Osnovnu školu započeo je u Golubincima, nastavio u nemačkoj školi u Starom Slankamenu, a gimnaziju i bogosloviju završio je sa odličnim uspehom u Sremskim Karlovcima. Postavljen je za učitelja u Sremskim Karlovcima a potom je prešao za profesora I i II latinske škole u Velikom Bečkereku (Zrenjanin). Napustio je službu, završio filozofiju (sedmi i osmi razred gimnazije), prava i postao advokatski pripravnik u Temišvaru a na peštanskom univerzitetu promovisan je za advokata (1828). Kao pravnik bio je u crkvenoj službi u Vršcu i Sremskim Karlovcima. Zamonašen je 1829.godine, primljen u status pridvornih monaha i postavljen za profesora Karlovačke bogoslovije. U činu jerođakona obavljao je dužnost sekretara mitropolita Stefana Stratimirovića. U čin prezvitera rukopoložen je 1833.godine i odlikovan dostojanstvom sinđela, a potom proizveden za protosinđela. Rakovačkim arhimandritom je postao 1834.godine, za administratora Gornjokarlovačke eparhije postavljen je 29. jula 1837., a za episkopa iste posvećen je 10. septembra 1839.godine. Učestvovao je u događajima u vreme Bune 1848.godine i bio jedan od predsednika na Majskoj skupštinu u Sremskim Karlovcima. Budući da je stekao sjajnu spremu i vladao mnogim jezicima, episkop Evgenije se sa uspehom bavio pravnom naukom i lingvistikom. Biografiju njegovih radova objavio je Dimitrije Ruvarac. Najveću pažnju posvetio je obrazovanju sveštenika i prosvećivanju pastve. Brinuo je da bogoslovija u Plaškom nastavi i unapredi svoj rad a često i sam u njoj predavao.Sedamnaest godina njegovog arhipastirstvovanja u Gornjokarlovačkoj eparhiji ostavilo je značajne tragove, a sedište ove eparhije 1848. godine preneo je iz Plaškog u Karlovac. Starao se i o sprskim narodnim školama. Pribavio je knjige iz Rusije i preduzeo korake da se one štampaju u Episkopiji. Održavao je kontakte sa sekretarom Matice srpske Teodorom Pavlovićem i sarađivao u njegovim glasilima Serbskom narodnom listu i Serbskim narodnim novinama. Napisao je Počeci crkvenog prava ( 1841) i Kanonično pravo grčke neunijatske crkve (1841) a poznata mu je rasprava o crkvenim sudovima u Srpskoj pravoslavnoj crkvi u Austriji (1841). U knjizi o srspkoj ortografiji (1836) pokazuje se kao pristalica slavenosrpskog jezika ali je većinu prepiske vodio uglavnom srpskim. U posebnoj raspravi reagovao je na Vukov prevod Novog zavjeta (1850) a u Beču je objavio Gramatiku crkvenoslovenskog jezika (1851). Bio je cenjen kao naučnik i Društvo srpske slovesnosti u Beogradu (preteča Srpske akademije nauka) izabralo ga je za dopisnog člana. Pored toga što se bavio pravom i lingvistikom, episkop Jovanović bio je mecena ostarelog i osiromašenog Joakima Vujića.  Preminuo je 14. septembra 1854.godine u Karlovcu i sahranjen je u grobnici episkopa gornjokarlovačkog Lukijana Mušickog na crkvenoopštinskom groblju u Karlovcu

Literatura:
Sava Vuković-Episkop šumadijski, “Srpski jerarsi od XIX do XX veka”,Kragujevac,1996.
“Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka”, Sremska Mitrovica, 2003.
Ratko Racković, Pomeni i trajanja, Sremska Mitrovica,2006.                                                              

STEFAN NIKOLAJEVIĆ

Drugi sin pop Vase i popadije Sofije rođene Kovačević, Stefan, rodio se u Surduku 20. jula 1818. godine. Osnovnu školu završio je u Surduku, a nemačku u Golubincima, odakle je otišao u Karlovce u gimnaziju, gde je i bogosloviju završio. Imao je osobito lep rukopis, te ga je mitropolit Stanković držao u svojoj kancelariji. Po svršenoj bogosloviji oženio se 1839. godine Persidom iz Buđanovaca, ćerkom trgovca Radovana Mihajlovića. Zađakonio ga je 29. septembra 1842. godine Episkop bački Georgije Hranislav. Slikar Novak Radonić 1857. godine načinio je portret pop Steve u njegovoj 39. godini. Portret se danas nalazi u Narodnom muzeju u Beogradu, datiran je kao portret sveštenika, ulje na platnu 640 x 790, inv. br. 871. Na poleđini slike je potpis autora i godina 1857. Administator mitropolije sremskokarlovačke Arsenije Stojković, unače učitelj iz bogoslovije, odlikovao je crvenim pojasom pop Stevu 1872. godine. Ujedno je tada izabran za člana arhidijecezne konzistorije posle 30 godina revnosne svešteničke službe. Ostaće upamćen u Golubincima po sređenim matičnim i drugim rukopisnim knjigama crkve, po izuzetnom lepom rukopisu, po obnovi crkvenih stvari i brizi za knjigu. Njegov sin Aleksandar-Aca postao je prvi doktor hirurgije i akušerstva, srednji Vasa postao je sveštenik i crkveni pisac, a najmlađi Svetislav-Šišan svojim pregnućima uz saradnju sa ostalim savremenicima obeležio je privredni i društveni razvoj Golubinaca u drugoj polovini XIX veka. Stefan Nikolajević preminuo je 2. januara 1887.godine u Golubincima. Njegov grob krasi mermerni krst sa urezanim stihovima.
Lit:Ratko Racković, Pomeni i trajanja, Sremska Mitrovica,2006.

TRIFUN VUJIN

Trifun Vujin rođen je 1819. godine u Vojki u malenom selu u Petrovaradinskoj regimenti, od oca Nestora koji je bio starešina u čestitoj graničarskoj zadruzi i majke Makrene.Još kao dete a kasnije i kao mladić bio je primeren i čestit čovek. Iako je odrastao kao seosko dete pokazivao je veliko interesovanje za učenjem pa ga je otac rešio dati u Sremsku Mitrovicu u vojničku školu gde se on pokazao dobrim učenjem i vladanjem. Kada mu je bilo sedamnaest godina, upisao se 1837. godine za vojnika u Petrovaradinsku IX  graničarsku regimentu. „Frajton“je postao 01.12.1838.godine a 16. decembra 1841. godine kaplar i kao takav, u svojstvu geometra bio je dodeljen „katastru“, za premeravanje zemlje u brodskoj i nemačkoj – banatskoj regimenti. Narednik je postao 16. aprila 1848. godine a 8. Septrembra potporučnik II reda. Potporučnik  I reda postao je 1. januara 1849.godine, zatim dobija čin poručnika a 1859.godine dobio je čin kapetana  II reda. Učestvovao  je u brojnim ratovia a sve do 1. aprila 1865. godine služio je u Petrovaradinskoj regimenti, a posle toga je premešten Varaždisku Sv. Đurđevsku 6. Graničarsku regimentu i tada je dobio čin kapetana I reda. U pešaču regimentu br. 22 premešten je 1. juna  1871.godine Kao vojnik i vojnički časnik odlikovao se tačnošću i savesnošću u vršenju svoje teške službe. Kao poručnik upravljao je kumpanijama u Kupinovu i Beški, a kao kapetan u Šimanovcima i Banovcima. Tako je Vujin bio uzor pravednog  i nepodmitljivog upravitelja. Svuda je za njim ostao svetao, neokaljan spomen na čoveka koji se odlikovao nesebičnošću i negramzivošću. Kao čoveka Vujina su krasile vrline koje se retko sreću, prosvećen um i a srce uspunjeno osećanjem blagodati. Bio je skroz poštena i neiskvarena srpska duša. Pored svih tih njegovih osobina bio je i skroman i druželjubiv tako da je u svakom čestitom društvu uvek bio lepo primljen, pažen i poštovan. Kako u njegovom karakteru nije bilo zatvorenosti i lukavstva, bio je iskren i poverljiv tako da mu je svaka porodica u koju je ušao iskrenost iskrenošću vraćala. Doživljavali su ga prvo kao prijatelja a posle i kao skoro bliskog srodnika. S toga ga prozvaše „stricem“ i po tom nadimku su ga zvali svi koji su ga poznavali. Njegova vrlina je bila u umerenosti u toku celog života a ogledala se u čuvarnosti i štedljivosti. Ovakve osobine krasile su ga još od rane mladosti i kao takvog znali su ga i njegovi najstariji drugovi. Kao vojnik i vojnički časnik nije imao veliku platu ali se njegova poštena i nesebična duša protivila svakoj nezakonitoj i vanrednoj zasluzi. Umerenim načinom života, dugodišnjom štednjom i čuvanjem uspeo je da sakupi 15.000 forinti. Zbog svega toga on je bio primer i poka za sve neumerene i raskalašne naraštaje.Kao Srbin disao je Vujin čistim i pravim srpskim rodoljubljem. Njegovi savremenici su ga znali kao čoveka koga su uvek zanimale srpske narodne stvari.  U samoj bolesti i krajnjoj slabosti, kada nije mogao iz postelje ustati, najvećom radoznalošću, voleo je biti informisan šta se zbiva u srpskom svetu čitajući povremene srpske listove čiji je bio pretplatnik.Najsjajniji dokaz o svome žarkom rodobljublju, Trifun Vujin je dao pri kraju svog života u svojoj poslednjoj  volji  i zaveštanju . On je osim manjih zaveštanja: crkvi u Vojki ostavi 500 forinti, Srpskom narodnom pozorištu ostavio je 100 forinti a fondu Srpske velike gimnazije novosadske zaveštao je znatnu svotu od 5.000 forinti.U svom zaveštanju napisao je „ Nadam se, da će ovim mojim primerom i druge budne rodoljube srpske probuti, da i oni to isto čine, da se naši postojeći prosvetni zavodi osiguraju!“ Trifun Vujin je 1.februara 1872.godine dobio duži dopust sa platom na raspoloženju, a 01. aprila 1873.godine stavljen je u stanje mira. Živeo je u Novom Sadu sve do smrti, umro je u 65. godini života 22. februara 1885.godine a sahranjen je na Almaškom grobju u Novom Sadu među istaknutim političkim, kulturnim i javnim radnicima.
Napomena: Biografija zabeležena na osnovu istražvanja Korać Stevana iz Vojke

LEMAJIĆ PL. ĐORĐE – ĐURA

Đorđe plemeniti Lemajić rođen je u Golubincima 19.4.1826.godine. Potiče iz graničarske oficirske porodice od oca Pavla i majke Anastasije.Kum po rođenju mu je bio Avram Radosavljević, oberlajtnant popinački. Završio je Vojnu akademiju u Viner Nojštatu kod Beča. Sa činom poručnika služio je 1846.godine u Petrovaradinu, a potom u drugim većim garnizonima Petrovaradinske pukovnije. Godine 1848. bio je u činu natporučnika, naredne u činu kapetana, 1863. je postao major u 76. pešačkoj pukovniji, 1869. pukovnik a 1871. postavljen je za zapovednika 16. varaždinske rezervne pukovnije. Dve godine kasnije dobio je čin pukovnika a 1875. postavljen je za zapovednika 11. pešačke brigade u činu general-majora. U penziju je otišao 1883. kao feldmaršal-lajtnant.Tokom bune 1848. učestvovao je u ratu protiv Italijana i istakao se u bitkama kod Palmanuove, Treviza, Vićence i Novare. Godine 1849. bio je u austrijskim jedinicama koje su se borile protiv Mađara u bici kod Malog Iđoša i opsadi Petrovaradina, od 15. jula do predaje mađarske vojne posade 7. septembra. Kasnije, u pohodu Austrije na Bosnu i Hercegovinu, učestvovao je u bitkama kod Kaknja, Kolotića, Visokog, Mokrog i prilikom zauzimanja Sarajeva. Đorđe Lemajić je u austrijskoj vojsci ostvario uspešnu oficirsku karijeru. Đorđe je bio oženjen sa Jelenom Bikar iz Sombora koja je bila mlađa od njega dvadeset godina, što je bila sudbina svih oficira Hazburške monarhije, nisu mogli da se žene bez dozvole komande i dok ne postignu određen posed ili nivo ekonomske samostalnosti. Iz tog braka rodila se ćerka Darinka koja je bila udata za poznatog novosadskog lekara, humoristu i književnika dr Iliju Ognjanovića Abukazema. Njihova ćerka Dobrila udala se za srbobranskog veleposednika Teodora-Tošu Hadžića. Njihova ćerka Katarina bila je udata za Lazara sina dr Gedeona Dunđerskog. Đorđe Lemajić uspostavio je rodbinske veze sa uglednim vojvođanskim porodicama a tokom XX veka njegovi potomci su bili istaknute ličnosti u raznim stručnim oblastima i društvenom životu. Za vojničke zasluge odlikovan je Viteškim krstom Leopoldovog ordena, a dobio je i plemićku titulu sa prediktom vitez fon Pasan-Brdo. Penzionisan je 1883. godine kao podmaršal.Preminuo je 17.11.1906.godine u Budimpešti.
Literatura:
“Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka”, Sremska Mitrovica, 2003.
Ratko Racković, Pomeni i trajanja, Zavod za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica,2006.

KOSTA RUVARAC

Kosta Ruvarac rođen je 1837.godine u Starim Banovcima kao drugo dete sveštenika Vasilija. Osnovnu školu završio je u Starim Banovcima, a sedam razreda gimnazije i maturu u Sremskim Karlovcima. Uporedo je u Pešti studirao prava, književnost i estetiku i bio pitomac u Tekelijanumu. Bavio se raznim književnim žanrovima. Od proznih radova najznačajnija mu je pripovetka Karlovački đak (1862). Od filoloških najznačajnija mu je rasprava o slovu jat, koja je nagoveštavala ozbiljnog filologa. Pisao je etnografske tekstove, bavio se komparatistikom i prevodio sa nemačkog. Poseban značaj pridavao je proučavanju dubrovačke književnosti. Zapamćen je kao kritičar koji je uneo ozbiljnost i meru u prosuđivanju književnih pojava. Bio je ideolog romantičarskog pokreta i jedan od najistaknutijih članova Preodnice, organizacije srpske omladine koja je radila u Tekelijanumu. Kosta Ruvarac je umnogome doprineo i stvaranju srpskog nacionalnog pozorišta. Zajedno sa Antonijem Hadžićem, Jovanom Đorđevićem i Lazom Kostićem 1861.godine osnovana je u Pešti i Budimu srpska amaterska pozorišna družina, “Dragovoljačko pozorišno društvo u Budimu” kako bi se propagirala ideja o srpskom teatru i od prihoda pomoglo buduće nacionalno pozorište. Za njihove potrebe Kosta je preradio tj. posrbio komade “Kobno ime” i “Inkognito” Jana Palarika. Svoj doprinos “glumovanju” dao je tokom avgusta 1862. na letnjoj pozornici u kući brata Kornelija Stankovića. Kosta Ruvarac preveo je sedam drama. Zanimljivo je da nije često gledao predstave SNP i nije se bavio pozorišnom kritikom, već teorijom drame. Nekoliko godina se bavio književnom kritikom, što je predstavljalo prekretnicu u srpskoj književnoj kritici i estetičkoj misli. Dramskoj književnosti posvetio je samo kritiku Subotićevog Herceg Vladislava. Svojim zalaganjem za nacionalno pozorište, prilozima repertoaru, kritikama i napisima o drami stekao je mesto jednog od najvažnijih pobornika ideje o teatru kao nacionalnoj instituciji. Bio je bolešljiv a tokom studiranja je živeo u oskudici. Niko nije mogao da predpostavi da će ih Kosta napustiti tako mlad jedne večeri, na Krstovdan 1864.godine, kada je legao na počinak. Njegova prerana smrt u dvadeset sedmoj godini duboko je potresla porodicu Ruvarac.Sahranjen je u Pešti 5.1.1864.godine. Omladina okupljena oko “Preodnice” ožalila ga je kao veliki nacionalni gubitak i šest meseci nakon njegove smrti nosili su crninu. Godine 1866. i 1869. u dve knjige izašla su njegova skupljena dela. Laza Kostić mu je posvetio jednu od njegovih najboljih pesama pod nazivom Spome na Ruvarca, za koju je Crnjanski tvrdio da je najbolja pesma XIX veka svih evropskih literatura.
Literatura:
“Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka”, Sremska Mitrovica, 2003.
Politikin zabavnik br. 3320, “SRBIJA PO BRAĆI RUVARAC”, Beograd, 2015.

DIMITRIJE RUVARAC

Dimitrije Ruvarac rođen je 25.oktobra 1842.godine u Starim Banovcima kao treće dete sveštenika Vasilija. Osnovnu školu završio je u Novim Karlovcima, gimnaziju i bogosloviju pohađao je u Sremskim Karlovcima. Kratko vreme radio je kao učitelj u Zemunu i Krušedolu, a 1870. bio je rukopoložen za paroha u Zemunu. Godine 1893. postao je prota a 1899. postavljen je na mesto upravnika manastirske štamparije u Karlovcima i bibliotekara Patrijaršijske biblioteke. Upravnik štamparije bio je do 1907. a i nakon toga je ostao bibliotekar. Uređivao je časopis Srpski Sion u period između 1903-1914. a između 1911-1914. uređivao je Arhiv za istoriju Srpske pravoslavne karlovačke mitropolije i bio dopisnik Akademije društvenih nauka (1906). Ljubav prema crkvi bila je samo deo onoga što je nasledio od oca. Od njega je nasledio i karakter koji je umnogome obeležio njegove radove. U svojoj “Autobiografiji” pišući o ocu Vasiliju kaže: “Naravi je dosta žestoke, a inače je dobričina i šaljivdžija, mrzeo je laž i pritvorenost, a svakome je u oči rekao šta je imao reći.” Došavši na školovanje u gimnaziju u Sremske Karlovce 1852.godine, Dimitrije se seća da su u istoj sobi gde on boravi, školske dane provela i njegova starija braća, Jovan (Ilarion-poznati srpski istoričar) i Kosta ( književnik, književni istoričar i kritičar). Iz te sobice putevi su im se razišli: Jovan odlazi na studije prava u Beč, Kosta kreće na fakultet u Peštu, a Dimitrije na Bogosloviju u Karlovcima koju je posle studija u Beču završio i njegov brat Jovan. Na školovanju u Karlovačkoj bogosloviji Dimitrije upozanje Nikodima Milaša, kasnije jednog od najpoznatijih kanonista u istoriji srpske crkve. Obojici im predaje tek zamonašeni Ilarion Ruvarac. Stvaralaštvo Dimitrija Ruvarca bilo je izuzetno plodno i svestrano. U svojim raspravama obrađivao je političke, naročito crkveno političke teme, istorijske, istorijsko-književne i umetničke probleme. Bavio se i objavljivanjem istorijskih izvora.Bio je poznat kao žustar, beskompromisan i neprikosnoveni polemičar i borac za svoja naučna uverenja. U istoriografskom pogledu pripadao je kritičkom pravcu koji je u srpskoj istorijskoj nauci zasnovao njegov brat Ilarion. I sam se borio protiv iskrivljenja istorijske istine pod uticajem tradicije. Pisao je veliki broj radova o Fruškogorskim manastirima, Karlovačkoj mitropoliji i mitropolitima Pavlu Nenadoviću, Vićentiju Jovanoviću, Mojsiju Petroviću i Stefanu Stratimiroviću. Jedan od svojih najznačajnijih istoriografskih radova posvetio je životu i delu velikog srpskog istoričara Jovana Rajića (Jovan Rajić, arhimandrit 1726-1801, objavljeno 1902).Bio je jedan od najplodonosnijih publicista svoga vremena. Njegova bibliografija broji preko 1.100 jedinica. Najvažniji radovi su mu: Postanak i razvitak sprske crkvenonarodne avtonomije(1899), Srpska mitropolija Karlovačka oko polovine XVIII veka (1902), Opis srpskih fruškogorskih manastira 1753.g. (1903), Istorija Patrijaršijske biblioteke (1919) i Nacrt života i kratak spisak književnih radova mitropolita Stratimirovića (1921). Sastavio je ličnu monografiju (1912) i Produženje moje bibliografije (1923). O značaju Dimitrija Ruvarca u srpskoj istoriografiji akademik Dejan Medaković je napisao da se on “kao naučnik ne ističe, poput brata Ilariona, pisanjem pojedinačnih rasprava u kojima dolazi do izražaja naučna kombinatorika oslonjena na kritičko iščitavanje izvora, već se prepušta, gotovo predaje, uverljivosti arhivskih činjenica”. Svodeći život i rad na enciklopedijske odrednice, glavna zasluga Dimitrija Ruvarca leži u polju izučavanja crkvenih arhiva i crkvene istorije. Njegova smrt bila je šok za sugrađane i prijatelje. Izvršio je samoubistvo u osamdeset devetoj godini u sobici u Karlovcima, gde je živeo skromno i povučeno. Sahranjen je u Sremskim Karlovcima 16.12.1931.godine.
Literatura:
Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka, Sremska Mitrovica, 2003.
Politikin zabavanik br. 3320, “SRBIJA PO BRAĆI RUVARAC”, Beograd, 2015.
sajt: www. sanu.ac.rs

ALEKSANDAR NIKOLAJEVIĆ

Porodica Nikolajević je ostavila dubok trag u razvoju Golubinaca u drugoj polovini XIX veka. Srednji sin sveštenika Stefana, Aleksandar rođen 1845. godine, prvi je doktor medicine iz Golubinca. U Beču 1871. godine stiče doktorat medicinskih nauka iz hirurgije i akušerstva. Prva služba mu je bila u Golubincima gde je bio opštinski lekar 1872. godine odakle pod imenom Branko konkuriše na mesto fizika u Karlovcima. Zamenjuje kršteno ime Aleksandar koje je u osnovi grčkog naziva isto što i srpsko ime Branko. U Karlovcima nije primljen, te odlazi 1873. godine u Županijsku bolnicu u Bjelovar. Potom preuzima vojni stacionar u Novoj Gradiški. Po ukidanju Vojne granice, stacionar pretvara u bolnicu i postaje njen prvi direktor. Stiče veliku profesionalnu afirmaciju i 1874. godine postaje jedan od osnivača Hrvatskog liječničkog zbora, a kasnije i Odbornikom istog 1898. godine. Sudeluje 5.-7. 9. 1904. godine na Prvom kongresu srpskih lekara i prirodnjaka u Beogradu, ponosno, sa sinom dr Svetislavom koji je bio dvorski lekar Petra I Karađorđevića. U svojoj besedi najavljuje osnivanje Univerziteta u Beogradu koji je otvoren 1905. godine. Preminuo je 1924.godine.
Lit: Ratko Racković, Pomeni i trajanja, Zavod za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica,2006.

JULIJE ADAMOVIĆ

Julije Adamović rođen je 8. jula 1857.godine u Golubincima. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Sremskim Karlovcima, studije klasične filologije pohađao je u Zagrebu i Beču a usavršavao se u Parizu i doktorirao u Gracu. Službovao je u gimnaziji u Petrinji, Gospiću i Zagrebu, a od 1890. do 1927. bio prvi lektor francuskog jezika na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, osnivač i prvi predsednik Cercle francais-a (1921).U naučnom radu s početka se priklonio klasičnoj i slovenskoj filologiji, a posle sasvim posvetio francuskom jeziku i književnosti. Autor je dela Platon. Uvod u Platonova djela (1887), Pjesnički pravci u prvoj polovini 19. vijeka (koautor M. Šrepel, 1891), Kako treba učiti tuđe jezike ili reforme jezične obuke (1892), Francuska drama od njezina početka do najnovijeg vremena ( 1896), Francusko-hrvatski riječnik (1901) itd. Izdao je veći broj priručnika za srednje škole: Francuska početnica za srednje škole na temelju zorne obuke (1894), Francuska gramatika za više razrede srednjih škola (1894), francuska početnica za treći razred realnih gimnazija (1894) i niz drugih udžbenika od kojih su neki objavljeni u više izdanja. Preminuo je u Zagrebu 9. januara 1940.godine.
Lit: Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka, Sremska Mitrovica, 2003.

DAMJAN PRERADOVIĆ

Damjan Preradović rođen je 7. avgusta 1857. godine. u Starim Banovcima. Bio je sveštenik, književnik i skupštinar Sremske županije u Vukovaru. Otac Aleksandar i majka Damjanka omogućili su Damjanu da po završetku osnovne škole u Starim Banovcima drugi i treći razred nemačke škole završi u Novoj Pazovi, a osam razreda gimnazije i bogoslovije u Karlovcima. Gimnaziju je završio 1877. godine, a u književnosti se javlja kao đak bogoslovije pesmama u Javoru gde je potpisan kao D. Preradović-Burđenac. Nadimak Burđenac je posrbljen naziv za banovčanina a izveden iz latinskog naziva ovog mesta Burgenae. Rukopoložen je 07.10. 1882. godine. Damjan je kao mlad kapelan beležio i narodne pripovetke i objavljivao ih u Letopisu Matice srpske u Novom Sadu 1884. godine. Bio je jedan od osnivača Golubinačke štedionice. Za golubinačkog paroha Damjan je izabran 14. a od Konzistorije potvrđen 28. maja 1888. godine. Nošen energijom mladosti a naoružan iskustvom stečenim pri gradnji škole, Damjan 1889. godine, uz pomoć meštana, gradi kapelu Sv. Nikolaja na Vodici u Golubincima. Delujući u selu ne samo kao sveštenik nego i kao aktivan pobornik kulturnog i ekonomskog preporoda naroda obe vere po ukidanju Vojne granice pop Damjan je iste 1889. godine jedan od osnivača “Gospodarske podružnice” za staropazovački kotar sa sedištem u Golubincima. Član Matice srpske u Novom Sadu pop Damjan postaje 1892. godine. Sledeće 1893. godine jedan je od osnivača prve čitaonice u Golubincima. Na listi Srpske samostalne stranke 1892. godine izabran je za skupštinara Sremske županije u Vukovaru. Polovinom juna 1893. godine pop Damjan povodom Vidovdana putuje u Dubrovnik na otkrivanje spomenika povodom 400 godišnjice rođenja pesnika Ivana Frana Gundulića. Po povratku sa puta pop Damjan u Zagrebu objavljuje uspomene sa svečanosti i puta. Putopis je slika naravi i odnosa u multinacionalnoj Habzburgškoj monarhiji krajem XIX veka. U porodici, među potomcima, ostala je priča da je knez Petar, kao azilant u Švajcarskoj, ilegalno boravio kod popa Damjana u Golubincima na proputovanju kroz Srem. “Nekoliko reči kojih nema u Vukovom rečniku” pop Damjan je objavio u Letopisu Matice srpske 1895. godine, a njegova pripovetka “Oče, tvoj sam” štampana je 1897. godine u Matici srpskoj. Prilikom restauracije ikonostasa u Golubincima 1899. godine Stevan Aleksić uradio je portret popa Damjana Predovića. Na prolećnom zasedanju skupštine Sremske županije u Vukovaru 1900. godine prihvaćen je predlog gospodina Damjana Preradovića o izgradnji kamenog puta od železničke stanice Golubinci do Starih Banovaca. Tako se pop Damjan odužio svojim Banovčanima, odakle je potekao, ali i Golubinčanima, sa kojima je proveo ceo radni vek. Pop Damjanov sin Aleksandar bio je vicekonzul Kraljevine SHS u Budimpešti od 1920. do 1924. godine. Radio je na povraćaju sprskih kulturnih dobara u matičnu zemlju. Ćerka Milica školovala se u Gracu i Beču, a radila je kao nastavnica muzike Više devojačke škole u Beogradu. Prvi svetski rat pop Damjan provodi u internaciji, prvo u Hodmezovašarhelju u Mađarskoj, a zatim u Koprivnici, pri kraju rata. Pretrpevši muke i iskušenja oronulog zdravlja, vraća se u Golubince 17. 7. 1917. godine. Nakon trideset osam godina provedenih u službi Bogu, pop Damjan Preradović je ukazom episkopa bačkog Georgija i administratora karlovačke mitropolije, odlikovan Crvenim pojasom 1920. godine. Za svoj mnogostruko značajan društveni rad odlikovan je ordenom Svetog Save IV i V reda. Pop Damjan je bio opozicionar u Sremskoj županiji, u svom selu, sa svojim meštanima, bio je pokretač i osnivač mnogih kulturno privrednih objekata, društava i udruženja. Podsticao je napredak sela ostavljajući pisane tragove o delovanju u vremenu u kom je radio i stvarao. Preminuo je 28. 3. 1929. godine u Golubincima gde je i sahranjen.
Literatura
Damjan Preradović, Srpske narodne pripovetke, sakupio ih po Sremu, Damjan Preradović, Stara Pazova,1998. reprint
Ratko Racković, Pomeni i trajanja 2, Zavod za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica,2007.

NIKOLA VUJIĆ

Nikola Vujić rođen je 1865.godine u Staroj Pazovi. Završio je Medicinski fakultet u Beču 1891. godine a profesor hirurgije mu je bio poznati Theodor Bilroth koji je predavao u Drugoj bečkoj medicinskoj školi. Nikola je bio doktor celokupne medicine a posebno interesovanje pokazivao je za hirurgiju (abdomenalnu) pa ga otuda i nazivaju rodonačelnikom mitrovačke hirurgije. Prvi je u Sremu izvodio veće hirurške zahvate na abdomenu i uvodio najnovije operativne metode, one koje su se tek pojavile u vodećim hirurškim školama u Evropi. Na hiruškom odeljenju Mitrovačke županijske bolnice, koju je osnovao i bio šef, a kasnije i upravnik čitave bolnice, uveo je potpunu preoperativnu asepsu i primenio najsavremenije metode anestezije, lumbalnu i lokalnu (1895). Svoja praktična iskustva iz rada u bolnici objavljivao je u stručnim časopisima, najviše u Liječničkom vjesniku. Opisao je slučajeve koje je operisao na svome hirurškom odeljenju: ozlede creva, operaciju fistule rektuma, operacije krajnika i vezikovaginalnih fistula, amputaciju dojke zbog karcinoma, komplikovan slučaj fibroma mezenterijuma u trudnoći, resekciju semenjaka kod hipertrofije prostate itd. Po broju i vrstama hirurških intervencija mitrovačka bolnica se u to vreme ubrajala među vrhunske ustanove te vrste u južnim krajevima Monarhije.Dr Vujić je bio veoma i zaslužan za razvoj rentgenologije u Sremu.Godine 1899. četiri godine od pronalaska rentgenskih zraka, za potrebe bolnice doneo je u Mitrovicu rentgen aparat, kojim se sam služio u dijagnostičke svrhe. Dr Nikola Vujić iznenada je preminuo, verovatno zbog sepse kao posledice infekcije prilikom operacije a postoji i mišljenja da je umro kao žrtva opekotina zadobijenih u radu sa rentgenskim aparatom.Sahranjen je u Sremskoj Mitrovici 1916.godine.
Lit: Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka, Sremska Mitrovica, 2003.

LJUDMILA HURBAN

Ljudmila Hurban rođena je 8. juna 1878.godine u Staroj Pazovi. Bila je skromna, ozbiljna, živa i kreativna inteligencija. Njen otac bio je staropazovački sveštenik Vladimir Hurban (1850-1914), sin pisca i revolucionara Jozefa Miloslava Hurbana (1817-1888), a majka joj je bila Augusta Hurban rođena Štur (1858-1940), ćerka Jana Štura (1827-1905) rođenog brata Ljudovita Štura (kodifikator slovačkog književnog jezika, pesnik, publicista i redaktor). Ljudmilin brat Vladimir Hurban VHV bio je poznat slovački dramaturg (1884-1950). Ljudmila Hurban završila je u Staroj Pazovi osnovnu školu, četiri razreda 1885-1889.godine a potom slovačku osnovnu školu kod učitelja Martina Kopčika. Peti i šesti razred završila je u hrvatskoj školi kod učiteljice Ljubice Pavićević. Posle toga roditelji su je učili privatno kako bi mogla položiti prijemni ispit na devojačkom osmogodišnjem liceju koji je te godine u Zagrebu osnovao Isidor Kršnjavi ( hrvatski slikar, kulturni i javni radnik). Na ovom liceju školavala se samo dve godine jer su je roditelji zbog finansijski problema morali ispisati (njeno školovanje u Zagrebu morali su platiti osamsto zlatnika). Za vreme školovanja na liceju stanovala je u nemačkom evangeličkom parohijskom domu . Tada je usavršila nemački i francuski jezik i perfektno se služila njima. Verila se 16. juna 1898.godine sa Fedorom Ormisom koji je bio evangelistički sveštenik u Binguli ali je veridbu raskinula i nikad se posle toga nije udavala. Posle smrti roditelja vodila je domaćinstvo svoga brata sveštenika VHV i pomagala mu oko poslova u kancelariji gde je celih trideset godina vodila matične knjige. Po bratovoj smrti i dalje je živela u parohijskom domu slovačke evangeličke crkve, a drugi sveštenik Vladimir Vereš koji je došao na njegovo mesto primio je kao člana svoje porodice, tako je tu ostala da živi sve do svoje smrti. Dosta je putovala kod rođaka, a između dva rata nekolika puta bila je na Augostovskim svečanostima u Martinu u Slovačkoj. Posećivala je Budimpeštu i Beč, a jednom je čak bila i u Veneciji. Poslednji put je bila u Slovačkoj u Bratislavi leta 1960.godine. U period od 1915-1957.godine iz njenog pera izašla su 32 književna i publicistička teksta objavljena u novinama i časopisima u tadašnjoj Austrougrarskoj monarhiji, Kraljevini Jugoslaviji i Čehoslovačkoj. U periodu od 1903-1925.godine igrala je u amaterskim pozorišnim predstavama u Staroj Pazovi, a pritom je pisala pozorišnu hroniku staropazovačkih amatera (1903-1933). Održala je dosta predavanja o književnosti i pravima žena od 1913-1919.godine u Slovačkoj narodnoj čitaonici i u Centralnom udruženju čehoslovačkih žena u Kraljevini SHS gde je bila predsednica od 1921-1924.godine. Jedna je od osnivača Slovačkog muzejskog udruženja. Dramatizovala je Kukučinovu pripovetku „Rysava jalovica“ (“Šarulja”) koju su igrali staropazovački amateri. Napisala je i dve jednočinke „Na letnom byte“ (“Na letnjikovcu”), „Sto“ (igrali su ih u Staroj Pazovi, Bačkom Petrovcu, Kovačici i Kisaču), 8 basni i 7 kratkih priča. Pisala je kao dopisni novinar članke za “ Narodne novine” i “Narodno jedinstvo” pod pseudonimima (Djurko D., Anež, Pazovan, Đ. Pazovský itd). Tako je pisala i za dečiji časopis „Zornička“, i periodični časopis u Slovačkoj „Živena“. Na srpskom jeziku objavila je bajku ”Dečaci i ptice” u časopisu „Zornička“. Pisala je i za crkveni list mesečno glasilo slovačke evangeličke crkve i za narodni kalendar Slovaka u Jugoslaviji. O njoj su pisali: slovačka književnica Ljudmila Podjavorinska, Miša Filip, Maco Bzovski sportski novinar, režiser Ivan Majera iz Bačkog Petrovca, dr Jan V. Ormis, Janko Šipicki profesor istorije, Vićazoslav Hronjec krtičar slovačke literature u Jugoslavije, Vjera Benkova pisac, Jarmila Hodolič profesor i pisac i dr Samo Čelovski istoričar. Ljudmila Hurban upisana je dramsku enciklopediju Slovačke. Preminula je 19. oktobra 1969.godine a sahranjena je na staropazovačkom groblju u porodičnoj grobnici.
Literatura:
Ljudmila Hurban hronika pozorišnog amaterizma u Staroj Pazovi i ostalo, Stara Pazova, 1993., pripremili Mihal Filip I Vićazoslav Hronjec
Katarina Vereš, Stara Pazova i sveštenici, Stara Pazova, 2005.

KOSTA PETROVIĆ

Kosta Petrović rođen je 14. juna 1884. godine u Novim Banovcima od oca Petra imućnog trgovca (mesni sudija i opštinski odbornik) i majke Julijane Romanovič, obrazovane žene koja je govorila grčki i nemački jezik. Njihov sin Kosta završio je osnovnu školu u Novim Banovcima i spremao se za gimnaziju u Novom Sadu. Međutim otac Petar umire 1895. godine, a porodica zbog komplikovanih materijalnih prilika prodaje imanje. Kuću otkupljuje opština za stan beležnika, tako se porodica Petrović seli iz Novih Banovaca u Sremske Karlovce, gde Kosta nastavlja školovanje. Prirodne nauke studirao je od 1903. do 1907. godine u Zagrebu i Beču. Bio je profesor gimnazije u Sremskim Karlovcima od 1908. godine. Godine Prvog svetskog rata Kosta Petrović je proveo po logorima, ali nakon poraza Austro-Ugarske, osniva bolnicu za prihvat srpskih vojnika koji su bili u ropstvu. Kao profesor gimnazije radio je do 1931.godine, kada je penzionisan zbog bolesti, ali nastavlja da se bavi naučnim radom. U Drugom svetskom ratu spasao je Mitropolijsko-patrijaršijski arhiv od okupatora koji su hteli da ga unište. Posle rata, zahvaljujući prikupljenom obimnom materijalu osniva Gradski muzej u Sremskim Karlovcima 1946. godine kojim je više godina upravljao. Bio je upravnik Arhiva u Sremskim Karlovcima (1946-1960) koji je objedinio Mitropolijsko-patrijaršijski arhiv. Arhiv karlovačke gimnazije i Magistrata, u zajednički arhiv pod upravom Sprske akademije nauka i umetnosti. Prvi stručni rad objavio je na početku profesorske karijere: O mikroorganizmima (1910). Pored radova iz oblasti prirodnih nauka objavio je i mnoge sa istorijskim temama (posebno iz istorije Sremskim Karlovaca). Njegova bibliografija sadrži 57 jedinica. U rukopisu mu je ostala obimna i dokumentovana Istorija Sremskih Karlovaca. Ovo delo je dovršila njegova supruga Teodora Petrović, profesor Karlovačke gimnazije, istoričar književnosti, autor više studija i rasprava. Kosta je napisao hroničarsko – memoarsko delo “Uspomene” o svom detinjstvu koje je proveo u Novim Banovcima i “Beleške” u kojima piše o svom pretku Janku Panaoti, rodom iz severne Grčke, iz cincarske trgovačke varoši Vlaho Klisure. Posle dolaska u Sremsku Mitrovicu 1788. godine, Janko Panaota je uzeo prezime Petrović, a njegov brat Petar- Janković. Njegov prededa Janko bio je jedan od najznačajnijih snabdevača hranom ustanika pod Karađorđem a takođe i veliki ktitor staropazovačke pravoslavne crkve. Kosta Petrović je izučavao prošlost Srema i Sremskih Karlovaca, pisao o Karlovačkoj gimnaziji, a autor je brojnih naučnih radova. Biran je za člana Istorijskog društva u Novom Sadu, člana Naučnog odeljenja Matice sprske, spoljašnjeg saradnika Istorijskog instituta SANU. Povodom 50-godišnjice rada uručena mu je nagrada Saveta za prosvetu Narodnog odbora sreza Novi Sad (1960). Preminuo je u Sremskim Karlovcima 03. septembra 1969. godine.
Literatura:
Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka, Sremska Mitrovica, 2003.
Milka Mijajlović, Novi Banovci kroz istoriju, Nova Pazova, 2003.
Milivoj Kovačević, Pazovačke porodice, Stara Pazova, 2016.

VLADIMIR KONŠTANTIN HURBAN VHV

Vladimir Konštantin Hurban rođen je 4. avgusta 1884.godine u Staroj Pazovi, kao drugo dete staropazovačkog evangeličkog sveštenika Vladimira Hurbana (1850-1914) i Auguste rođene Štur. Narodnu školu završio je u Staroj Pazovi (1890-1894), nižu gimnaziju u Sremskoj Mitrovici (1894-1898), višu u Vinkovcima (1898-1899) i posle pauze zbog bolesti u Zagrebu (1900-1903). Studirao je teologiju u Beču (1903-1906) i Bratislavi ( 1906-1907) gde je napisao i svoje prvo delo Badnje veče. Bio je kapelan i katiheta u Staroj Pazovi od 1908.godine (nasledio je očevu parohiju 1914.) do 1950.godine. Od oca je nasledio ljubav prema umetničkom stvaralaštvu u prilog tome govori i podatak da je još kao dete izdavao list “Mravec”. Godine 1903. u Staroj Pazovi počela je sa radom amaterska dramska družina, gde se Vladimir uključio kao glumac i reditelj. Književni rad počeo je sa lakim jednočinkama “Kad zahladi” (1905) “Posrećilo se!” (1907) i dr., koje je, pod pseudonimom VHV, objavio u časopisima. Prvi radovi nisu imali značajnu umetničku vrednost i nisu doživeli uspeh. Kasnija dramska dela, nastala od 1920. i dalje, bolje su prihvaćena i postala, okosnica repertoara slovačkih amaterskih pozorišta. Njegove drame su tematski vezane za “donjozemski ambijent” (Slovaci matične zemlje prostore Vojvodine zovu Donja zemlja). Najpoznatije i najuspešnije drame VHV su Smetovi (1922) i Zemlja (1931). Napisao je zbirku pripovedaka Pazovačko štivo ali je njegov glavni književni fah bila drama: skečevi, radio drame, filmska scenarija, operete, libreta, scenske slike, dramske priče od čega 20 celovitih dramskih dela. Napisao je psihološku dramu Lokot škripi, komedije Lepa, nova, oslikana kolevka, Zar ne poznajete mog sinovca? i Kvintacija (poslednje tri 1923.), istorijske drame Trenčanska Matuš (1920), Restauracija (1921), Milica Nikolić istorijska drama (1922) i dr. Ukupno je napisao 70 dramskih radova. VHV je napisao i operetska i operska libreta: Lepa, nova oslikana kolevka ( na muziku Jana Podhradskog), Ljubavni napitak, Matej (na muziku J. Rosinskog). U svojim eksperimentalnim dramama Homo sapiens i S.O.S., Vladimir Hurban je ušao u budući razvoj teatra. Prema rečima Pavela Palkovića “iako u svoje vreme nedovoljno cenjen, a kasnije nepravedno zapostavljen, Vladimir Hurban je neosporno najznačajniji dramski pisac sa ovih prostora u prvoj polovini XX veka u korpusu slovačke književnosti. Hurban je pisao i pripovetke iz seoskog života (Pazovačko štivo 1932.), skečeve, feljtone, članke i dr. Svoje radove objavljivao je u mnogim listovima i časopisima (oko 40). Godine 1918.sa profesorom Zvonimirom Tkalcom, osniva prvu Realnu gimnaziju. Kao sveštenik i umetnik svoju snagu usmeravao je na privredni i kulturni preporod naselja i zastupao je narod u svim oblastima života i bio jako dobar prijatelj i saradnik sa pravoslavnim sveštenicima Simeonom i Milojem Aranickim. Uz saradnju Simeona Aranickog i tadašnjih lekara stvaraju uslove za zdravstvenu zaštitu i rad Crvenog krsta. Bio je direktor Slovačke banke u vreme najveće svetske inflacije od 1928. do 1933.godine. Ulaže velike napore u izgradnji Slovačkog narodnog doma 1928.godine, teži komunalnom razvoju, podstiče izgradnju fabrika i naglašava značaj zanatske delatnosti. Vladimir Konštantin Hurban bio je cenjen među sveštenstvom u celoj zemlji a kao književnika poštovale su ga kako slovačke tako i srpske i hrvatske kolege. Kralj Petar Drugi Karađorđević ga je, 11.oktobra 1940.godine, odlikovao Ordenom Svetog Save petog stepena na predlog Ministarstva prosvete, za doprinos razvoju književnosti i umetnosti u Kraljevini Jugoslaviji. Njegova dela se nalaze na repertoaru profesionalnih pozorišta u Slovačkoj kao i amaterskih pozorišta u Vojvodini a neka od njih prevođena su na srpski i engleski jezik.Borba protiv komunizma zbog koje je trpeo razne uvrede verovatno je pogoršala njegovo zdravstveno stanje, ostao je sam, razočaran i napušten od strane saradnika i inteligencije.Nakon teške bolesti (dijabetesa) preminuo je 28. septembra 1950.godine a sahranjen je u porodičnoj grobnici na staropazovačkom groblju.
Literatura:
Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka, Sremska Mitrovica, 2003.
Katarina Vereš “Stara Pazova i sveštenici”, Stara Pazova, 2005.
Katarina Vereš “Ulice Stare Pazove”, Stara Pazova, 2009.

DUŠAN J.POPOVIĆ

Dušan J. Popović rođen je 28. marta 1894.godine u Surduku. Spada u red vodećih srpskih istoričara između dva svetska rata, a veliki je njegov doprinos istorijskoj nauci posle Drugog svetskog rata. Bio je prvi sociolog u Srbiji. Nakon završene Karlovačke gimnazije studirao je na Filozofskom fakultetu u Zagrebu i Beču, doktorirao u Zagrebu (1919). Potom dolazi u Novi Sad gde je postavljen za profesora u Trgovačkoj akademiji (1919). Imao je veliku želju za naučnim usavršavanjem, tako da je dve godine (1920/21.) proveo na svojevrsnoj specijalizaciji iz sociologije u Parizu, Briselu i Londonu. Na Filozofskom fakultetu u Beogradu na Katedri istorijskih nauka bio je profesor (asistent 1921, docent 1926, vanredni profesor 1930, redovni profesor 1935-1941). Uređivao je Glasnik istorijskog društva u Novom Sadu (1928-1940). Između dva svetska rata na Katedri istorijskih nauka uveo je predavanja iz istorijske sociologije, budući da je izabran za docenta s tim “da na Filozofskom fakultetu predaje istoriju Srba na sociološkoj osnovi”. Nastojao je da istorijsku građu izlaže prema sociološkim načelima. Objašnjavao je političke sukobe u Kraljevini Jugoslaviji različitim kulturno-istorijskim korenima srpske i hrvatske elite. Njegova najznačajnija dela su: Vojvodina ( 1925); O Cincarima (1927); O hajducima, 1-2 (1930; 1931); Srbija i Beograd: od požarevačkog do beogradskog mira 1718-1739 (1950); Srbi u Budimu od 1680 do 1740 (1952); Velika seoba Srba 1690: Srbi seljaci i plemići (1954); Srbi u Vojvodini, 1-3. (1957; 1959;1963); i velika sinteza u kojoj je obradio period 1960-1861. sa političkog, društvenog, privrednog i kulturnog aspekta. Posle Drugog svetskog rata, 1945. nova vlast ga je ocenila kao nepodobnog za vaspitanje univerzitetske omladine, pa se povukao u Belegiš i nastavio da stvara do kraja života. Profesor Slavko Gavrilović stavio ga je u prvi red srpskih istoričara u prvoj polovini XX veka. Prof. dr Dušan J. Popović preminuo je 28.aprila 1965.godine a sahranjen je u Belegišu.
Literatura:
“Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka”, Sremska Mitrovica, 2003.
O istoriografskom opusu dr Dušana J. Popovića, prof. dr Slavko Gavrilović
Sajt: www.ssd.org.rs – Srpsko sociološko društvo Beograd

FERDINAND – FERDO KLAĆIK

Klaćik Ferdinand Ferdo rođen je 1895. godine u Staroj Pazovi u bravarskoj porodici. Bio je značajna ličnost iz redova slovačkih učitelja u slovačkoj vojvođanskoj sredini. Osnovnu školu završio je u rodnom mestu, nižu gimnaziju u Zemunu a Učiteljski zavod u Osjeku. Nakon završenog zavoda odlazi da predaje u Tordincima i Ljubi ali se 1914.godine vraća u Staru Pazovu. Kada je počeo Prvi svetski rat prebagao je u Rusiju kako bi učestvovao u formiranju Čehoslovačke legije gde je radio kao emisar Narodnog veća. Kada je osnovan istočni logor za Slovake, kojih je tamo bilo oko 5000, bio je zadužen da podučava zemljake . Sarađivao je sa istaknutim slovačkim piscima u časopisu (“Slovački glasovi” koji je uređivao Gregor Tajovski ) a tamo je sastavio Kulturni zemljopis Orave i Liptova. Nakon dugogodišnjeg putovanja po Rusiji odlazi u novoustanovljenu Čehoslovačku republiku gde nije bio prihvaćen zato što je bio stranac. Vraća se ponovo u Staru Pazovu, počinje da radi u školi i posvetio se narodnoobrazovnom radu a naročito razvoju školstva. Zalagao se za to da slovački učitelji organizuju stalna učiteljska savetovanja. Ferdo Klaćik autor je Bukvara za I razred čehoslovačkih narodnih osnovnih škola u Kraljevini SHS koji je izašao 1928.godine u Bačkom Petrovcu, a takođe je bio najagilniji sastavljač čitanki (sedam) među vojvođanskim Slovacima i svi njegovi udžbenici su doživeli nekoliko izdanja. Pored rada u osnovnoj školi predavao je i u Večernjoj poljoprivrednoj školi. Bio je jedan od inicijatora za izgradnju Slovačkog doma a 1923.godine obnovio je Slovačku čitaonicu i bio njen sekretar. Sa suprugom Olgom imao je troje dece dve ćerke i sina.Njegov sin Zlatko Klaćik (1922-1990) živeo je u Slovačkoj i bio kritičar i teoretičar književnosti za decu. Ferdo Klaćik istrajavao je u tome da Stara Pazova postane kulturni centar Čeha i Slovaka u Kraljevini Jugoslaviji, bio prvi reditelj dečijih predstava, pisao je dečije drame i izdavao dečiji časopis Zornjička. Godine 1943. zajedno sa porodicom odlazi u naselje Borovo gde ga je pozvao češki fabrikant Bata da radi u novoj modernoj školi ali je nakon Nemačke okupacije i stvaranja NDH otpušten i premešten u Čepin. U Staru Pazovu se vraća jako bolestan i povlači se iz javnog života. Preminuo je jula 1944. godine a sahranjen je na staropazovačkom groblju.
Literatura:
Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, Knjiga XXXIX-2 (2014),Istorijski pregled udžbenika na slovačkom jeziku u Vojvodini do 1945.godine, Jarmila Hodolič
Katarina Vereš, Ulice Stare Pazove, Stara Pazova, 2009.

MILOJE ARANICKI

Miloje Aranicki rođen je 19. oktobra 1897. godine u Staroj Pazovi, od oca Simeona (staropazovačkog paroha) i majke Katice rođene Vuković. U mestu rođenja završio je osnovnu školu, a gimnaziju i bogosloviju u Sremskim Karlovcima, zatim Teološki fakultet u Zagrebu i Filozofski fakultet u Beču, gde je doktorirao 1939. godine.  Oženjen je bio Angelinom Gajić koja je bila iz ugledne staropazovačke porodice. Rukopoložen je za sveštenika 1921. godine i postavljen za pomoćnog paroha  staropazovačkog , a 1932. godine postavljen je za pomoćnog arhijerejskog namesnika. Do 1935. godine bio je veroučitelj u Staroj i Novoj Pazovi, kao i na Građanskoj i Zanatskoj školi u Staroj Pazovi, gde osniva Večernju trgovačku školu u kojoj je bio prvi upravitelj. U Staroj Pazovi , kao sveštenik, obnavlja Srpsku zemljoradničku zadrugu i Srpsko pevačko društvo “Gusle”, u kom je bio  i horovođa. Osniva Srpsku ratarsku čitaonicu i Čitaonički klub, gde je bio sekretar, a istu ovu funkciju obavljao je u Kolu srpskih sestara. Bio je predsednik u novoosnovanom Univerzitetu i u “Jadranskoj straži”, a u Srpskoj pravoslavnoj crkvenoj opštini  i  Odboru za podizanje hrama Svetom Savi bio je predsednik.  U Sokolskom društvu , kao desetogodišnji prosvetar radio je sa horom i izradio je “Spomenicu sokolskog društva” u Staroj Pazovi . Bio je član uprave Saveza zemljoradničkih zadruga u Novom Sadu, kao i Jugoslovenskog pevačkog saveza i Glavnog odbora Udruženja srpskog pravoslavnog sveštenstva u Beogradu pod predsedništvom episkopa  dr  Irineja Đorđevića i prote Ljubomira Bogičevića. Godine 1933. patrijarh Varnava odlikovao ga je pravom nošenja crvenog pojasa,  1937. godine mitropolit Dositej Vasić protojerejskim činom, a Sveti Arhijerejski Sinod 1950. godine naprsnim krstom.  Godine 1935. patrijarh Varnava postavio ga je za paroha crkve  Sv. Save u Beču, a  odlikovan je 1939. godine ordenom Sv. Save III reda. Povodom 75-godišnjice Srpske pravoslavne crkvene opštine u Beču izradio je “Spomenicu 1860-1935”. Njegova disertacija bila je iz grupe slavistika – istorija, na nemačkom jezika a objavila je Srpska pravoslavna crkva opštine u Beču pod nazivom: “Rastko Nemanjić – Sveti Sava, osnivač i prvoborac nacionalne kulture srpskog naroda”. Godine 1940. na godišnjoj skupštini Crkvenog odbora u Beču izabran je za sekretara. Pred Drugi svetski rata po nalogu patrijarha Gavrila napustio je Crkvenu opštinu u Beču i postavljen je po molbi za paroha i arhijerejskog namesnika u Staroj Pazovi. Zbog ustaša 1942. godine morao je da napusti Staru Pazovu  i odlazi u Beograd je se nalazio do kraja 1944. godine. U Beogradu je sarađivao u Prosvetnom odboru Svetog Arhijerejskog Sinoda sa Radoslavom Grujićem i Dušanom Glumcem, profesorima pod predsedništvom mitropolita Josifa. Za to vreme na poziv Svetog Arhijerejskog Sinoda izradio je plan organizacije oko izučavanja stava Rimokatoličke crkve prema pravoslavnoj crkvi, a pre toga sa prof. dr Dušanom Glumcem predložio da se sastavljena jektenija čitaju na svakoj liturgiji za spas našeg naroda od ratnog zla.  Sastavio je predloge za “Odbranu pravoslavlja” i predlog “Potrebna reformacija u srpskoj ckrvi” u 36. tačaka. Za vreme boravka u Beogradu često je propovedao, pa ga je na Uskrs 1944. godine na propovedi u Sabornoj crkviu zateklo bombardovanje Beograda. Početkom 1945. godine pred  Božić vratio se iz Beograda u Staru Pazovu, gde je ostao kao paroh sve do 19. marta 1961. godine a pre toga bio je zemunski arhijerejski namesnik. Za vreme episkopa sremskih  Vikentija, Nikanora i Makarija bio je član Eparhijskog upravnog odbora i Crkvenog suda, kao i sudski tužilac, a vršio je dužnost paroha u Novoj Pazovi. Kao predsednik Hora sveštenika Srema, Banata i Bačke od 1950. godine držao je propovedi na duhovnim koncertima po crkvama u Novom Sadu, Somboru, Srbobranu, Starom Bečeju, Pivnicama i Staparu. Godine 1953. izabran je za predsednika Pravoslavnog arhidijecezalnog  svešteničkog konvikta u Sremskim Karlovcima. Patrijarh German ga je postavio za paroha u Trstu 1961. godine gde je ostao do 1969. Godine.  Na molbu Matice srpske u Novom Sadu 1960. godine, naučno odeljenje tražilo je od dr Miloja Aranickog da opiše svoj život i stavi joj na raspolaganje, što je on i učinio pod nazivom “Moji doživljaji i važniji  događaji u našoj crkvi za poslednjih 40 godina, 1920-1960”. U rukopisu je ostavio dve rasprave:  1. Zadatak svetosavske crkve na krstu još nije završen i Svetosavski put je njen jedini spas.   2. Srpska pravoslavna crkva vekovni vođa srpskom narodu u svim mračnim periodima. Projerej  – stavrofor dr Miloje Aranicki preminuo je 1981. godine a sahranjen je na zemunskom groblju u porodičnoj grobnici.

Literatura:  Tekst je napisao Milivoj Kovačević na osnovu  nekrologa  dr germanistike Jovana Bogičevića (1896-1986) iz Sremskih Karlovaca

SAVA PETROVIĆ

Sava Petrović rođen je 24. januara 1902. godine u Staroj Pazovi, kao najmlađe dete Nikole Petrovića (osnivača staropazovačke Štedionice, veleposednika i poslanika u Hrvatskom saboru) i majke Jelisavete plemenite Jovanović od Poganješte. Osnovno obrazovanje je stekao u Staroj Pazovi, a dalje školovanje je nastavio u Zagrebu, gde je završio gimnaziju, a potom i trgovačku i eksportnu akademiju u Beču. Nakon završenog školovanja dolazi na položaj člana uprave  Štedionice u Staroj Pazovi, da bi kasnije preuzeo dužnost direktora. Kao bankar i ekonomista, imao je važne pozicije u brojnim privrednim i bankarskim preduzećima. Bio je član uprave Srpske banke u Zagrebu, član Nadzornog odbora Štedionice u Zemunu i član Direkcije svilarstva u Novom Sadu. Osnivač je i predsednik Poljoprivredne i žitarske zadruge u Staroj Pazovi. U vlasništvu porodice Petrović nalazili su se i veliki zemljoposedi u okolini Stare Pazove i Zemuna.Takođe je posedovao hotel i bioskop u centru Stare Pazove i porodičnu vilu u Slankamenu. Od 1930. do 1940. bio je u braku sa Olgom, ćerkom novosadskog trgovaca i gradonačelnika Koste Mirosavljevića. Imali su troje dece, od kojih je ranu mladost preživela samo ćerka Aleksandra. Kao i otac Nikola, bio je član Narodne radikalne stranke, sve do zavođenja diktature kralja Aleksandra. Političku karijeru nastavio je u redovima Jugoslovenske radikalne zajednice (JRZ). Obavljao je dužnost opštinskog većnika u Staroj Pazovi, a na parlamentarnim izborima 1938. godine, na listi JRZ u staropazovačkom srezu izabran je za poslanika. Tokom Drugog svetskog rata istakao se učešćem u akciji spašavanja srpske dece iz logora u NDH, koju je predvodila Diana Budisvaljević. Na njegov zahtev, jula 1943. u Staru Pazovu su, posredstvom rođake Anđele Rogulić, stigli 31 dečak i 14 devojčica, koje je udomio u Staroj Pazovi. Iako je u više navrata pomogao NOP-u, nije uživao njihovo poverenje. Figurirao je kao vodeći simpatizer JVuO u Staroj Pazovi, koju je, takođe, finansijski podupirao. Pripadnici NOP-a su ga optuživali i za otvorenu saradnju sa Nemcima, kao i za veliki doček koji je organizvao nemačkim okupatorima 1941. Nakon oslobođenja Stare Pazove 21. oktobra 1944. odveden je u pratnji pripadnika OZNA u Zemun, gde je narednog meseca streljan kao narodni neprijatelj.Na zahtev potomaka, rehabilitovao ga je Viši sud u Beogradu, 14. decembra 2015.
Biografiju na osnovu izvora i literature napisao: Vojislav Martinov
Izvori: Senat: Narodno predstavništvo: Narodna skupština: biografski leksikon, Beograd, 1939, 262; Dnevnik Diane Budisavljević, Zagreb, 2003, 133; Muzej Vojvodine, Arhivska zbirka, Sreski komitet SKOJ-a Stara Pazova, 12969; Viši sud Beograd, Reh-458/14 (01.07.2015).
Literatura: Janko Šago, Hronika Stare Pazove, Novi Sad, 1991, 323-324, 380-382; Gordana Jović-Krivokapić, Oklop bez viteza: o socijalnim osnovama i organizacionoj strukturi Narodne radikalne stranke u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, Beograd, 2002, 359; Milivoj Kovačević, Staropazovačke porodice, Stara Pazova, 2013, 15-21; Gavro Burazor, Prilog istraživanju humanitarne akcije Diane Budisvaljević, Topola, 3, Donja Gradina, 2017, 47-63;

BOŠKO ZEKOVIĆ

Boško Zeković – Zeka rođen je 10. avgusta 1911. godine u Vojki. Osnovnu školu završio je u rodnom mestu, nižu gimnaziju u Zemunu, učiteljsku školu 1932.godine u Somboru u takozvanoj Somborskoj preparandiji, a zatim je bio učitelj u Kuzminu i Vojki. Od 1936. do 1940. studirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Kao rezervni oficir u Aprilskom ratu 1941. pao je u nemačko zarobljeništvo i do kraja rata, bio je u logorima u Osnabriku i Niribergu kao Kriegsgefangener. Posle rata završio je Višu pedagošku školu – Odsek za ruski jezik i književnost i predavao u Učiteljskoj školi u Sremskim Karlovima ( 1947). Radio je u diplomatskoj službi, u Ambasadi FNRJ u Varšavi, od 20. jula 1947. do 9. oktobra 1948., potom u Ministarstvu inostranih poslova u Beogradu, do 28. marta 1949., kada se zbog partijske ocene da nije bio na liniji KPJ u sukobu sa Informbiroom, vratio nastavničkom radu. Radio je kao nastavnik u Muškoj gimnaziji u Novom Sadu, od 29. marta 1949. do 30. septembra 1950. Potom je bio nastavnik škole učenika u privredi (1953-59.), a u Državnoj pozorišnoj školi u Novom Sadu bio je profesor i direktor, do 6. februara 1953. Bio je tvorac specifičnog teatra. Najvažniji period u njegovom životu bio je onaj koji je proveo kao upravnik Pozorišta lutaka, odnosno Pozorišta mladih u Novom Sadu, od 1. decembra 1959. do penzionisanja 31. decembra 1972. Značajna pozorišna iskustva Zeković je stekao kao direktor Srednje pozorišne škole, „ šegrtujući“, kako je ne retko umeo da kaže, uz J. Lj. Rakitina, Radoslava Vesnića, Milenka Šuvakovića, Ivanku Veselinov, Luku Dotlića, Marija Hvalu i druge. Istina je, ipak da je njome rukovodio umešno i mudro. Uostalom, ne treba predvideti činjenicu da je novosadska škola jedina koja je ostavljena još desetak godina da radi posle osnivanja pozorišnih akademija, a da su sve ostale – u Zagrebu, Sarajevu i Nišu – bile ukinute, kao i da su je u vreme njegovog direktorovanja završili brojni, kasnije veoma afirmisani dramski i filmski umetnici: Velimir–Bata Živojinović, Dragoljub Milosavljević Gula, Jevto Dušanović, Bora Stojanović, Ilija Slijepčević, Rade Kojadinović, Dobrila i Dragiša Šokica, Anđelija Vesnić, David Tasić, Milka Lukić i još mnogi, mnogi drugi koji igraju ili su igrali na scenama Beograda, Novog Sada, Niša, Sombora, Podgorice, Banjaluke, Vršca, Zaječara… A to nešto govori. Zahvaljujući Zekinom zalaganju Pozorište je ubrzo konsolidovano, kadrovski ojačano, programski usmereno na sistematski, studiozan i efikasan rad. Popularni čika Zeka kao upravnik Pozorišta lutaka Boško Zeković je bio vrlo popularan kod svojih najmlađih gledalaca. Koliko su mu puta deca zvonila na vratima stana u vreme popodnevnog odmora, da ga pitaju: „ Čika Zeko, šta se daje u nedelju?“- ali se on nikad nije ljutio zbog toga. U saradnji sa rediteljem, glumcima i drugim saradnicima, kao i sa drugim domaćim i stranim pozorištima ovog tipa, postavio je temelje jednog vrlo uglednog teatra sa razvijenim stvaralačkim sposobnostima. Za vreme upravljanja Boška Zekovića Pozorištem mladih, u svojoj četrdeset godina dugoj istoriji prvi put je prešlo granicu naše zemlje igrajući na pozornicama Poljske, Rumunije i Nemačke. Njegovom inicijativom ansambl je otpočeo sa prikazivanjem predstava na mađarskom i slovačkom jeziku. Bio je vrlo aktivan u pokretu pozorišta za decu i omladinu. Biran je za prvog potpredsednika ASITEJ-a ( Međunarodna ogranizacija pozorišta za decu i omladinu) i naročito je doprineo radu i aktivnostima Jugoslovenskog saveza UNIMA, delovao je i u odboru Majskih dečjih igara u Bečeju. Takođe je učestvovao u žiriju Zmajevih igara, Sterijinom pozorju i Festivalu podunavskih igara. Bio je direktor Baletske škole u Novom Sadu od 1953/53., kada je osnovana Državna pozorišna škola u Novom Sadu u okviru koje je bio odsek za balet. Šarmantan i ljubazan sa sagovornicima, s lakoćom je uspostavljao saradnju i pridobijao ljude za svoju kuću. Pored niza javnih društvenih priznanja odlikovan je Ordenom rada sa zlatnim vencem i Ordenom hiljadu godina postojanja Poljske za negovanje kulturnih veza ove zemlje sa našom. Boško Zeković je bio poliglota, vrsni prevodilac i setni lirik, pored pozorišta najviše je voleo poeziju. Govorio je jako dobro poljski jezik, a pored toga govorio je još osam stranih jezika pa je često bio angažovan i u Sterijinom pozorju, praveći društvo gostima iz inostranstva. Bio je član prevodilaca Vojvodine i član Unicef-a. Ceo svoj radni vek posvetio je pozorištu u Novom Sadu. Putovao je po celom svetu jedino nije bio u Australiji. Preminuo je u Vojki 23.9.1994. godine, a sahranjen je na vojačkom groblju. Na njegovoj bisti zauvek će ostati urezano „Nomadi kroz život prolaze kao prah“.
Istraživao i tekst pisao Milivoj Kovačević
Zahvaljujemo se na pomoži Korać Stevanu iz Vojke, Radmili Zeković iz Vojke, Đorđu Ćiriću iz Novog Sada, Muzeju pozorišta u Novom Sadu, Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu, Baletskoj školi u Novom Sadu i Sterijinom pozorju.

MIHAL FILIP

Mihal Filip rođen je 7. januara 1915. godine u Staroj Pazovi (otac Filip i majka Ana) gde je završio osnovnu školu, potom odlazi u gimnaziju u Bački Petrovac gde je bio aktivan u Literalnom kružoku Sladkovič. Još od rane mladosti ispoljavao je izuzetan talent za književnost, a prva njegova pesma objavljena je 1934.godine. Iako ga je privlačila medicina, školske 1936/37.godine upisuje slavistiku na beogradskom univerzitetu kod akademika Aleksandra Belića i rukovodi beogradsko – pazovačkom sekcijom Društva čehoslovačkih akademaca, a bio je i sekretar Slovačke narodne čitaonice u Staroj Pazovi. U novosadskom književnom naučnom časopisu Novi Život objavio je svoj prvenac, tragičnu prozu o Adamu Vlčjaku. Godine 1941. diplomirao je i zaposlio se u pazovačkoj školi, ali nakon okupacije je otpušten iz državne službe. Odlazi u Beograd, a potom u Kovačicu.Bio je vrlo aktivan u NOP-u u Boljevcima, a u Petrovcu je bio jedan od osnivača Slovačke brigade. Na početku svoje profesorske karijere radio je u petrovačkoj gimnaziji gde uvodi osnove pedagoškog, književnog i pozorišnog života. Po pozivu akademika Aleksandra Belića, na Filozofskom fakultetu u Beogradu 1952.godine postaje lektor češkog i slovačkog jezika, gde je proveo 15 godina. Otvaranjem Katedre za slovakistiku na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu paralelno je radio u Novom Sadu i Beogradu. Formiranjem Katedre za slovački jezik i književnost na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, 1969.godine postao je stručni saradnik za slovački jezik. Sarađivao je sa dramskim piscem Vladimirom Hurbanom VHV i napisao studiju o Hurbanovoj štampariji, listu Mravec i o Ljudmili Hurban. Kada je penzionisan pripremao je za izdavanje sva značajna Hurbanova dela. Pisao je stručne članke o Maršalu Petrovskom, Šafariku, Čajaku, Leški, a bibliografski i o dvadesetak drugih vojvođanskih pisaca – Slovaka. Sakupljao je narodne pesme staropazovačkih slovaka, autor je više čitanki, udžbenika a bavio se i leksikografskim istraživanjima i prevodima sa srpskohvratskog, slovačkog i češkog jezika. Osim talenta i znanja krasile su ga divne osobine: poštenje, vrednoća i izuzetna skromnost. Preminuo je 1989.godine posle duge bolesti, a sahranjen je na staropazovačkom groblju. Nakon njegove smrti Pazovačani su mu se odužili na jedan dostojan način nazvavši jednu ulicu njegovim imenom.
Literatura:
Katarina Vereš, Ulice Stare Pazove, Stara Pazova,2009.
Sajt:http://old.fil.bg.ac.rs/Povodom petnaestogodišnjice smrti i devedesetogodišnjice rođenja profesora MIHALA FILIPA (1915 – 1989)

KOSTA TOMAŠEVIĆ

Kosta Tomašević, legendarni golgeter Crvene zvezde, jedan od osnivača kluba i reprezentativac Jugoslavije, rođen je 25. jula 1923. godine u Starim Banovcima. Završio učiteljsku školu, diplomirao na beogradskom DIF-u (1952) i na visokoj sportskoj školi (fudbalski odsek) u Kelnu. Karijeru je počeo pre Drugog svetskog rata u beogradskom BSK-u, čiji je dres nosio od 1939. do 1945. godine. Igrao je po dvorištima i kaldrmama, gde ga je zapazio Nikola Marjanović, brat legendarnog Blagoja Moše Marjanovića. Nikola ga je i doveo u BSK. Brzo se ustalio u dresu višestrukog predratnog šampiona, gde je nastupao kao desno krilo i vođa navale. Učestvovao je u osnivanju Crvene zvezde, bio organizator, učesnik i strelac prvog gola u klupskoj istoriji u meču protiv Prvog bataljona Druge brigade KNOJ-a (3:0). Postigao je dva gola na toj utakmici, koja je odigrana upravo na dan osnivanja Crvene zvezde 4. marta 1945. godine. Za Zvezdu je nastupao od 1945. do 1954. godine i za to vreme osvojio dve titule šampiona Jugoslavije 1951. i 1953. godine, titulu prvaka NR Srbije 1946. i tri nacionalna kupa 1948, 1949. i 1950. godine. U Zvezdinom dresu odigrao je 344 utakmice i postigao čak 372 gola (drugi strelac kluba svih vremena), što je neverovatno dobar učinak, koji nisu ostvarili ni neki od najvećih majstora u istoriji ove igre. Kada se računaju samo zvanične, takmičarske utakmice, u 151 meču zabeležio je 137 pogodaka, po čemu je peti strelac u istoriji kluba. Bio je najbolji strelac završnog turnira prvenstva NR Srbije 1946. godine, kada je Zvezda postala šampion na republičkom nivou. Odličan učinak imao je i u prvom posleratnom prvenstvu Jugoslavije, kada je u sezoni 1946/47 na 17 mečeva postigao 16 golova i bio najbolji strelac tima. U 1. kolu protiv Spartaka het-trikom je doneo Zvezdi trijumf od 3:1, a protiv niškog Železničara (8:0) postigao je četiri gola. U osvajanju prvog Kupa 1948. godine na četiri utakmice pet puta je pogađao protivničke mreže i bio golgeter ekipe. Ponovo je tri gola zabeležio protiv Spartaka, u osmini finala (5:1). U šampionatu 1948/49, Tomašević je na 18 susreta 15 puta matirao protivničke čuvare mreže i po drugi put bio golgeter ekipe. Postigao je osam golova na osam uzastopnih derbija protiv crno-belih. Po treći put je bio najefikasniji fudbaler ekipe u prvenstvu 1950. godine sa 14 pogodaka. Po odlasku iz Zvezde potvrdio je visoku fudbalsku klasu. Nastupao je za subotički Spartak od 1954. do 1956. godine, a u sezoni 1954/55 drugi put je bio najbolji strelac lige sa 20 golova. Kosta je za reprezentaciju odigrao deset utakmica i postigao pet golova. Bio je strelac na derbiju 9. maja 1946. godine protiv Čehoslovačke (2:0) u Pragu i to je bio prvi gol reprezentacije Jugoslavije nakon Drugog svetskog rata. Igrao je na Olimpijskim igrama u Londonu 1948. godine, kada je osvojena srebrna medalja, kao i na Svetskom prvenstvu u Brazilu 1950. godine, gde je u tri utakmice postigao dva gola, protiv Švajcarske (3:0) i Meksika (4:1). Poslednji put je nastupio za nacionalni tim 6. februara 1951. protiv Francuske (1:2) u Parizu.Život ga posle igračke karijere nije mazio. Bio je trener u malim sredinama, u Slogi iz Kraljeva, Borcu iz Čačka, Pelisteru iz Bitolja. Jedno vreme radio je kao selektor Nigerije i Irana, ali drugi i mnogo lošiji su dobijali znatno bolje prilike, što mu je teško padalo. Zbog loše materijalne situacije obratio se svom nekadašnjem klubu, Crvenoj zvezdi, za pomoć, pa je dobio mesto referenta za fizičku kulturu u beogradskoj opštini Voždovac. Preminuo je 13. marta 1976. godine u Beogradu potpuno zaboravljen u odnosu na nekadašnju slavu iz igračkih dana, iako je bio jedan od najvećih golgetera u istoriji Crvene zvezde i srpskog fudbala.
Literatura:
Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka, Sremska Mitrovica, 2003.
Zahvaljujemo se na saradnji Muzeju Crvene zvezde iz Beograda

 

ĐURĐICA PETROVIĆ

Đurđica Petrović rođena je 07. maja 1927. godine u Staroj Pazovi od oca Aleksandra  Stankovića i majke Milanke devojačko Petrović. Po majci potiče iz stare i ugledne  pazovačke porodice Petrović. Osnovnu školu završila je u Staroj Pazovi (1937). Gimnaziju je pohađala u Beogradu i Sremskim Karlovcima, maturirala je u Beogradu 1948. godine. Diplomirala je na odeljenju za etnologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu (1952) i doktorirala na istom fakultetu sa tezom Oružarski zanati u jugoslovenskim zemljama pod Turcima XV – XIX  vek (1964). Radila je u Vojnom muzeju u Beogradu od septembra 1952. do decembra 1971. godine gde je stekla zvanje višeg naučnog saradnika a zatim prešla na Filozofski fakultet,  na Odeljenje za etnologiju, kao vanredni profesor.  Zvanje redovnog profesora dobila je juna 1979. godine. Predavala je etnologiju Hrvatske, muzeologiju i materijalnu kulturu naroda Jugoslavije. Bila je upravnik Odeljenja za etnologiju, član stručnih  komisija i Uredništva Zbornika Filozofskog fakulteta, predsednik Velikog saveta fakulteta (1987 – 1989), i prva žena dekan Filozofskog fakulteta (1989-1991). Penzionisana je 1992. a do 2000. rukovodila je projektom Odeljenja za etnologiju “Ruralne i urbane kulture centralnog Balkana”. Dr Đurđica Petrović bila je sekretar Etnološkog društva Jugoslavije i prvi predsednik etnološkog društva Srbije, član Etnološkog odbora SANU, Odbora za istoriju XVI-XVII veka SANU, Komisije za proučavanje života i običaja Roma SANU i predstavnik Srbije kao član osnivač Mreže za etnološka i istorijska istraživanja Savete Evrope. Posebno se baveći srenjovekovnom Srbijom, Dubrovnikom i Bokom Kotorskom, iz domena materijalne i duhovne kulture južnoslovenskih  i drugih naroda objavila je preko 100 radova, u brojnim stručnim časopisima, katalozima i knjigama. Među njima su: Oružje Afrike (1962), Hercegovski zlatari ( 1962), O vatrenom oružja Dubrovnika u XIV veku (1969), Vanevropsko oružje u Istorijskom muzeju na Cetinju (1975), Narodna umetnost Jugoslavije (koautor M. Prošić-Dvornić, 1983), Zbirka “Starog oružja”, Zbirka oružja Josipa Broza Tita, Zlatovez (1987), Dubrovčani i turska obuća u XV i početkom XVI veka (1988), Naučna istraživanja  Roma u Jugoslaviji  ( 1992) itd. Prilikom odlaska iz Vojnog muzeja odlikovana je Ordenom za vojne zasluge sa zlatnim mačevima. Za stručni rad dobila je brojne plakete: Etnografskog muzeja u Beogradu (1976), Muzeja “25. maj” u Beogradu (1976), Muzeja grada Zenice (1977), Plaketu grada Beograda ( 1984), kao i zahvalnice Instituta za folklore “M. Cepenkov” u Skoplju (1980), Narodnog muzeja u Vršcu (1982), Istorijskog muzeja Srbije u Beogradu (1988), plaketu i  zahvalnicu Filozofskog fakulteta u Beogradu (1988). Preminula je u Beogradu 12. januara 2003. godine.

Literatura:
Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka, Sremska Mitrovica, 2003.

 

MILAN VEREŠ

Milan Vereš rođen je 29. septembra 1928. godine u Staroj Pazovi od oca Vladimira  čuvenog pazovačkog lekara i majke Anastazije devojačko Plačkov koja je bila iz ugledne i bogate zemljoradničke porodice iz Srbobrana. Osnovnu školu završio je u Staroj Pazovi, gimnaziju u Beogradu, kao pitomac  kralja Aleksandra, gde je 1940. godine proglašen za najboljeg učenika prvog razreda i nagrađen knjigom sa kraljevim potpisom. Tokom Drugog svetskog rata, kao gimnazijalac, sarađivao je sa narodno-oslobodilačkim pokretom. Završio je Pravni fakultet u Beogradu kao jedan od najboljih studenata u generaciji.  Bio je jedan od istaknutih jugoslovenskih diplomata, ambasador SFRJ u Mađarskoj i SSSR-u, pomoćnik ministra spoljnih poslova i podsekretar u Ministarstvu inostranih poslova.  Celu radnu karijeru posvetio je sferi međunarodnih odnosa i diplomatije – od Instituta za međunarodnu politiku i privredu, preko saradnje sa jednim od vodećih jugoslovenskih političara Veljkom Vlahovićem, čiji je šef Kabineta bio pet godina, do dugogodišnjeg rada u Ministarstvu inostranih poslova SFRJ. Bio je oženjen Milkom devojačko Cvejić iz Vrbasa koja je bila pravnik po profesiji i iz tog braka rođen je sin Vladimir 1957. godine koji je danas ambasador u Ministarstvu spoljnih poslova Republike Srbije. Milan se decenijama bavio značajnim i složenim poslovima, posebno odnosima sa Sovjetskim Savezom i zemljama Istočne Evrope. Posedova je dar vrsnog analitičara međunarodnih odnosa  sa sposobnošću previđanja zbivanja i mogućih posledica. Radio je trinaest godina u ambasadi SFRJ u Moskvi, kao prvi sekretar, ministar–savetnik i skoro pet godina kao ambasador SFRJ u SSSR. Bio je svedok, pa povremeno i prevodilac, brojnih  susreta Tito–Hruščov i Tito– Brežnjev, a zatim se i sam, kao ambasador, sretao sa Gorbačovim i Jeljcinom. Smatran je velikim poznavaocem SSSR-a i sovjetsko – jugoslovenskih odnosa, ali i sovjetske istorije, kulture i umetnosti. Imao je širok krug interesovanja, za vreme službovanja u Moskvi posetio je više stotina koncerata i izložbi, sakupio ogromnu biblioteku političke i istorijske literature i književnosti.  Legendarni sovjetski šef diplomatije i kasnije šef države Andrej Gromiko  jednom prilikom mu je rekao: „Vi mi se uvek obraćate na besprekornom ruskom jeziku“. Milan Vereš je govorio šest jezika. U svojoj karijeri odlikovan je ordenom jugoslovenske zvezde sa zlatnim vencem, dobio je tri sovjetska odlikovanja uključujući Ordne prijateljstva naroda ali i visoka odlikovanja Mađarske, Grčke, Italije, Španije i Malte. Velike napore ulagao je u razvoj odnosa SFRJ sa susednim zemljama, za šta je godinama bio zadužen kao pomoćnik Ministarstva spoljnih poslova. Kao čoveka i diplomatu krasila ga je skromnost, nenametljivost, smirenost i dostojanstvo. Nametao se samo kompetentnošću, produbljenim  analizama i snagom argumenata koje je iznosio. Za njega se bez preterivanja može reći da je bio živa enciklopedija o međunarodnim odnosima, spoljnoj politici i diplomatskoj praksi. Bio je čovek svestranog obrazovanja i interesovanja, poznavalac muzike, umetnosti i istorije, vlasnik obimne biblioteke i kolekcionar dokumenata iz diplomatske istorije. Zanimljivo je da je u slobodno vreme sakupljao stare razglednice,  a pogotovu su mu bile draga one iz rodne Stare Pazove. Njegovim odlaskom u Rusiju, na mesto ambasadora, prvi put je na osnovu njegove biografije pomenuta Stara Pazova u ruskoj štampi. Strani partneri su cenili njegovu kompetentnost, profesionalizam i dobronamernost, ali i doslednost u zastupanju interesa zemlje koju je predstavljao. Uživao je veliki ugled u diplomatskom koru i ostavio je neizbrisiv trag u istoriji Stare Pazove. Preminuo je 26.07.2019.godine u Beogradu,  a sahranjen je u Staroj Pazovi.

Tekst je pisan na osnovu razgovora sa Milanom i Vladimirom Verešom.

MILOŠ BAKIĆ

Miloš Bakić rođen je 26. februara 1929. godine u Staroj Pazovi,  od oca Miloša i majke Leposave rođene Radovac. Osnovnu školu završio je u Staroj Pazovi a gimnaziju 1949. godine u Novom Sadu. Kao četrnaestogodišnjak stupio je u NOB, u Devetu vojvođansku brigadu  i  postao omladinski rukovodilac bataljona (1943). Bio je dobro i vredno dete, želja za znanjem dovela ga je na studije Medicinskog fakulteta u Beogradu.  Međutim njegova devojka iz mlađih dana Marta Malagurski ( filmski i književni prevodilac stare Jugoslavije) kasnije i žena ostaje u drugom stanju i takva situacija je skroz promenila pravac njegovog školovanja. Iz tog braka rođen je sin Miroslav (pravnik) 1953. godine. Rođenjem deteta, Miloš napušta medicinu, jedan od razloga bio je i taj što je morao da se zaposli kako bi izdržavao porodicu a u to vreme na ovom fakultetu nisu postojale vanredne studije. Kako se u  porodici oduvek negovala  ljubav prema znanju Miloš Bakić upisuje Pravni fakultet u Beogradu kao vanredni student. Uporan i istrajan u svemu što je radio i pored neplaniranih okolnosti uspešno završava studije prava. Koliko je voleo svoje mesto govori i podatak da se ipak vratio iz Beograda i posle Drugog svetkog rata obavljao je mnoge političke funkcije: predsednik Opštinskog odbora SSRN, sekretar Opštinskog komiteta Saveza komunista, predsednik Skupštine opštine (1963-1967). Kao veoma talentovanog pravnika pozivaju ga u Novi Sad na mesto sekretara Izvršnog veća Skupštine SAPV a potom i na mesto pokrajinskog javnog tužioca (od 1973). Stekavši iskustvo uz marljiv rad i trud Miloš Bakić postaje savezni javni tužilac od 1982. godine do smrti, a biran je i za poslanika u Skupštini SR Srbije. Po kazivanju njegovih savremenika, bio je jedan od onih praktičara koji su jasno uviđali da samo promene i unapređivanje rada vode ka progresu, te je za 16 godina na funkciji javnog tužioca (pokrajinskog i saveznog) radio na prevazilaženju krize jačanjem zakonitosti i zaštitnih funkcija države i društva. Njegova veličina ogledala u tome što je bio prizeman čovek i retko je koristio povlastice koje je imao na osnovu svog položaja. Tako je obavljajući funkciju saveznog javnog tužioca svakog dana putovao iz Novog Sada za Beograd minibusom, iako je imao ličnog vozača i auto, on ipak nije želeo da koristi te pogodnosti.  Milošev prvi brak nije dugo trajao ubrzo dolazi do razvoda. Drugi put se oženio 1959. godine sa Branislavom Vranić (profesor matematike) iz Inđije, a iz tog braka rođena je ćerka Dušanka (psiholog) 1965. godine. Porodičnu idilu prekinula je prerana Branislavina smrt, tako je Miloš do svoje smrti živeo sa trećom ženom Anđelkom Živković–Bakić. Miloš je dosta voleo Staru Pazovu i često je dolazio. Ostao je upamćen po tome što jako voleo stoni tenis, umetničku fotografiju, šah a pored toga bio je muzički nadaren i imao je veliku kolekciju gramofonskih ploča od klasike, evergrina do džeza jednoj rečju bio je svestrana ličnost.  Na profesionalnom polju pokazao se kao veliki stručnjak u toj oblasti a prema pisanju novinskog lista „Glas javnosti“ iz 2000. godine savezni javni tužilac Miloš Bakić odlikovan je visokim odlikovanjem, između ostalog i zbog načina vođenja istrage u slučaju Đorđa Martinovića. Ovaj slučaj ušao je u anale sprskog pravosuđa. Miloš Bakić preminuo je 1989. godine a sahranjen je na pazovačkom groblju.

Literatura:
Znamenite ličnosti Srema od I do XXI veka, Sremska Mitrovica, 2003.
Pazovačko ogledalo, br.103., decembar 2014., članak Pazovačke porodice, 38-41 str. autor Milivoj Kovačević

MIRA BRTKA

Mira Brtka rođena je  5. oktobra 1930. godine  u Novim Banovcima (Jugoslavija). Osnovnu školu završila je u Staroj Pazovi, 1949.godine maturira u Beogradu u IV ženskoj gimnaziji, s tim da je peti i šesti razred gimnazije pohađala u Bratislavi,  a 1955. godine diplomira u Beogradu na Akademiji za pozorišnu i filmsku umetnost, odsek filmske režije, u klasi profesora Slavka Vorkapića i Vjekoslava Afrića.Diplomirala je 1963.godine na Akademiji lepih umetnosti u Rimu, na odseku za slikarstvo kod profesora Franka Đentilinija i Mina Makarija. Bavila se filmom (kao rediteljka, scenaristkinja, asistentkinja režije, animatorka, kostimografkinja, scenografkinja), modom (kreiranjem odevnih predmeta za žene), skulpturom (postskulpturom, skulpturalnom intalacijom), ali možda najviše – ili vremenski najduže – trajala su njena istraživanja i eksperimentisanja u slikarstvu. Bavljenja slikom, ispitavanja njenih svojstava, prirode i karaktera odvijala su se uporedo sa Brtkinim poimanjem umetnosti kao traganjem za vlastitim, unutrašnjim smislom.Umetnička i životna sudbina Mire Brtke odvijala se na relaciji Stara Pazova – Beograd – Rim – Novi Sad – Bratislava. Pedesetih godina bavila se pozorišnom i filmskom režijom. Režirala je kratke filmove za Zagreb film i Neoplantu u Novom Sadu 1958. godine. Istovremeno je uradila i scenario za prvi crtani film Beogradske škole crtanog filma („Solista Nikole Majdaka“).  Godine 1959. godine bila je asistent rediteljima Pijetru Đermiju i Albertu Latuadi. U periodu od 1970. do 1971. godine bila je sekretar režije u igranom filmu „Sutjeska“.Prvu samostalnu izložbu slika imala je 1964.godine u Rimu, da bi zatim izlagala i na brojnim samostalnim i grupnim, problemskim i studijskim izložbama u zemlji i inostranstvu. U Muzeju savremene umetnosti Vojvodine u Novom Sadu, 2012. pod nazivom Mira Brtka: Nestabilne ravnoteže (1962–2012), povodom pedestogodišnjice umetničkog rada, priređena joj retrospektivna izložba i tim povodom štampan monografski katalog.Brtka je 1965. predstavljala Jugoslaviju na Međunarodnom simpozijumu umetnika, kritičara i istoričara umetnosti u San Marinu i Riminiju. U periodu 1967–1971. bila je članica internacionalne umetničke grupe Illumination, koju je u Rimu osnovao Japanac Nobuja Abe, umetnik, učitelj, mistik i filozof. Članovi grupe bili su i: Marša Hafif, Aldo Šmit, Milena Čubraković i Paolo Pateli. Svoju prvu izložbu grupa je imala 1967. u Trentu, u Galeriji „L’Arđentario“. Dugogodišnja saradnja sa članovima grupe Biro za preventivnu imaginaciju, osnovane u Rimu 1974, dovela je do uspostavljanja jedne od filijala Biroa u Staroj Pazovi, u Brtkinom ateljeu, pod nazivom Biro za balkanizaciju umetnosti. Mira Brtka je 2011. osnovala Fondaciju Brtka–Kresoja, a izlagački prostor Fondacije u Petrovaradinu za javnost je otvoren 2012. izložbom Mira Brtka i grupa Illumination. Mira Brtka bila je dobitnica brojnih istaknutih nagrada i priznanja, od Diploma d’onore, I Mostra internazionale di pittura estemporanea, Latina – Sperlonga, Italija (1962) sve do nagrade „Zlatna značka“ Kulturno-prosvetne zajednice Srbije za nesebičan, predan i dugotrajan rad i stvaralački doprinos u širenju kulture, Beograd (2009), kao i nagrade Svetlost za životno delo, Centar za kulturu, Stara Pazova (2012). Brtkini umetnički radovi nalaze se u mnogim javnim zbirkama i privatnim kolekcijama, kao što su: Muzej savremene umetnosti Vojvodine, Novi Sad; Muzej savremene umetnosti, Beograd; Muzej grada Sarajeva, Sarajevo; Galleria d’arte „L’Argentario“, Trento; Museo Civico, Verucchio; Galleria nazionale d’arte moderna GNAM, Roma; Galeriartist, Daghan Ozul Collection, Istanbul; Vujičić kolekcija, Beograd; Muzej Macura, Novi Banovci; Wiener Städtische, Beograd i mnogim drugim. Njene skulpture postavljene su u javnom prostoru: Aerodrom, Vršac; TERRA, Kikinda; Plato ispred Galerije Meander, Apatin; Park/šetalište pored Dunava, Apatin; Centar za kulturu, Stara Pazova. O Miri Brtki snimljeno je više filmova, npr: 1982. Nikola Majdak za TV Novi Sad, Lice u prolazu; 1993. M. Horvath i Vladimir Valentik za TV Novi Sad i emisiju Art Forum: razgovor sa slikarkom, vajarkom i rediteljkom Mirom Brtkom; 2012. Karmelo Romeo, po Dreams That Money Can Buy, Hansa Rihtera: Mira Brtka, Rim, itd. Akademska slikarka Mira Brtka spada u preteče apstraktnog likovnog izraza u slovačkoj likovnoj umetnosti. Od samog početka svog stvaralačkog umetničkog života (od šezdesetih godina 20. veka), istražuje mogućnosti apstraktnog likovnog izraza koncipiranjem slike kao izraza, ili kompozicije osnovnih likovnih sredstava, kao što su boja i linija. Umrla je 18. decembra 2014. godine u Beogradu a sahranjena je na staropazovačkom groblju.

Literatura:
http://www.msuv.org/program/2014-12-brtka_in_memoriam.php“>http://www.msuv.org/program/2014-12-brtka_in_memoriam.php (sa sajta Muzeja savremene umetnosti u Novom Sadu)
http://www.slovackizavod.org.rs/sr/licnosti/1604″>http://www.slovackizavod.org.rs/sr/licnosti/1604 (sa sajta slovačkog zavoda)

 

MIROSLAV BAKIĆ

Miroslav Bakić rođen je 1933. godine u Staroj Pazovi od oca Miloša i majke Leposave devojačko Radovac. Po fizičkom izgledu ličio je na oca, bio je srednjeg rasta, jedna beskrajno šarmantna, duhovita i vredna ličnost.  Osnovnu školu završio je u Staroj Pazovi. Kako obično biva u Sremu, jedan od muških potomaka nasleđivao bi  očev poziv tako da je Miroslav svojim rođenjem već bio usmeren u tom pravcu. Mesarski zanat jako je voleo  i pored oca vrednog i ambicioznog mesara uspeo je da ga usavrši da je mogao samostalno da vodi radnju. Međutim Drugi svetski rat ga je omeo u tom njegovom pohodu te je Miroslav ipak rešio da upiše Veterinarski fakultet u Beogradu. Uspeo je u svom naumu upisuje veterinu ali razočaran što njegovi drugovi nisu uspeli da upišu, on odustaje od svog fakulteta i kreće stopama starijeg brata Miloša i upisuje Pravni fakultet u Beogradu 1953. godine.  U toku studiranja radio je razne poslove između ostalog bio je dopisnik novinskog lista “Novosti” a prvo radno mesto bilo mu je u Ministarstvu spoljnih poslova u Beogradu. Na tom mestu proveo je oko dve godine, a 1962. godine otišao je poslovno u Bukurešt na mesto vicekonzula u našoj ambasadi.  U toku trajanja Miroslavove službe u Rumuniji 1966. godine ambasadu u Bukureštu posetio je predsednik Josip Broz Titom sa suprugom Jovankom. Posle tri godine službovanja u Rumuniji, Miroslav se vraća za Beograd  i odlazi 1969. godine u Prag na mesto konzula. Po povratku iz Praga odlazi u Ministarstvo spoljnih poslova ali ipak tu nije dugo ostao, zbog političkih dešavanja napušta ovo radno mesto i otvara sopstvenu advokatsku kancelariju u Staroj Pazovi u kući trgovca Mite Ječinca. Kao advokat nije dugo radio, razlog je bio taj što svoj rad nije mogao da naplati ljudima sa kojima je odrastao.  Tako je igrom sudbine u njegovu kancelariju 1974. godine došao  Nikola Kmezić  predsednik  Izvršnog veća AP Vojvodine  koji  je u to vreme formirao vladu u Vojvodini  i ponudio mu mesto pokrajinskog sekretara za spoljne poslove. Miroslav je prihvatio ovaj poziv i od 1975. godine odlazi iz Beograda u Novi Sad. U slobodno vreme bavio se lovom i šahom a o kvalitetu njegove igre govore brojna priznanja.  U Staroj Pazovi je bio predsednik šahovskog kluba a kada se preselio u Novi Sad obavljao je funkciju predsednika pokrajinskog šahovskog saveza Vojvodine. Bio je oženjen Vukicom iz Iriga koja je po profesiji bila ekonomista a iz tog braka rođena je ćerka Mirjana 1962.godine.   Međutim porodičnu idilu srušila je njegova bolest i 1981.godine je preminuo u Novom Sadu, a sahranjen je na pazovačkom groblju.

Literatura:
Pazovačko ogledalo, br.103., decembar 2014., članak Pazovačke porodice, 38-41 str. autor Milivoj Kovačević